وقتی حق شما مورد انکار یا تضییع قرار می گیرد شما می توانید اقامه دعوای حقوقی کنید که پروسه دادگاه و رسیدگی اصولاً طولانی است و گاهی به دلیل همین طولانی شدن دادرسی شما می توانید برای حفظ حقوقتان دستور موقت بگیرید. مثلاً شخصی ملک شما را به طور غیرقانونی تصرف کرده و شما می خواهید از محو آثار تصرف غیرقانونی جلوگیری کنید؛ اینجا می توانید دستور موقت بگیرید. همچنین ممکن است شما بخواهید از انتقال اموال خوانده یا پنهان کردن آن جلوگیری نمایید در این حالت به نهاد دستور موقت نیاز خواهید داشت.
دسترسی سریع به عناوین:
دستور موقت چیست؟
طبق ماده ۳۱۰ قانون آیین دادرسی مدنی: در اموری که تعیین تکلیف آن فوریت دارد دادگاه به درخواست ذی نفع برابر مواد زیر دستور موقت صادر می کند.
دستور موقت مجموعه اقدامات فوق العاده دادگاه مبنی بر انجام یا عدم انجام کاری یا توقیف مال است. که تاخیر کردن در آن موجب ضرر های جبران ناپذیری می شوذ.
شرط دستور موقت چیست؟
آنچه که قانونگذار بر آن تاکید کرده فوریت انجام یا عدم انجام موضوع درخواست خواهان است.
طبق ماده ۳۱۰ ق.آ.د.م. در اموری که تعیین تکلیف آن فوریت دارد؛ دادگاه درخواست دستور موقت را می پذیرد. زیرا اگر فوریت نداشته باشد ضرورتی به دستور موقت وجود ندارد و خواهان با دادرسی عادی نیز به هدف خود می رسد ولی وقتی جنبه فوریت پیدا می کند خواهان می تواند ابتدا دستور موقت بگیرد و سپس رسیدگی در دادگاه را دنبال کند.
یکی دیگر از شرایط دستور موقت این است که اجرای دستور موقت مستلزم تأیید رئیس حوزه قضایی میباشد
کارکرد دستور موقت
در مواقعی که ممکن است مال مورد نظر، ضایع شود یا از بین رود دستور موقت صادر می شود.
دستور موقت صرف نظر از توقیف اموال، کارکردهای دیگری جهت الزام به انجام عمل یا منع انجام عمل نیز دارد؛ مانند آنکه در ملکی شروع به گودبرداری جهت ساخت آپارتمان شده است و گودبرداری غیراصولی آن موجب ترک برداشتن دیوار ملک همسایه شده است در این صورت همسایه می تواند از طریق دستور موقت تقاضای جلوگیری از گودبرداری و ساخت و ساز غیر اصولی را نماید.
پس دستور موقت دایر بر سه موضوع است:
- توقیف اموال
- انجام عمل
- منع انجام عمل
زمان درخواست دستور موقت
دستور موقت در سه حالت ممکن است مطرح شود:
- قبل از طرح دعوای اصلی
- همزمان با طرح دعوای اصلی
- زمانی که دعوای اصلی در جریان رسیدگی است
چگونه دستور موقت را از دادگاه بخواهیم؟
طبق ماده ۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی، شروع رسیدگی در دادگاه، مستلزم تقدیم دادخواست است؛ اما در دستور موقت ماده ۳۱۳ قانون آیین دادرسی مدنی، صریحاً به درخواست اشاره دارد و علاوه بر آن امکان طرح دستور موقت به شکل شفاهی هم ممکن است و دادگاه نیز موظف است درخواست شفاهی را در صورت مجلس قید و به امضاء درخواست کننده رسانده و به آن ترتیب اثر بدهد.
این نکته مهم است که دادگاه بدون درخواست خواهان، دستور موقت صادر نمی کند؛ ممکن است در اثر سهل انگاری و نداشتن اطلاعات حقوقی، دستور موقت درخواست نشود و مال ضایع یا تخریب شود پس حتما باید برای طرح دعاوی خود و حفظ مال مورد نظر با یک وکیل متخصص مشورت داشته باشید تا فرصت های طلایی هر درخواستی برای شما از بین نرود.
مندرجات درخواست
طبق ماده۳۱۶ قانون آیین دادرسی مدنی: دستور موقت ممکن است دایر بر توقبف مال یا انجام عمل و یا منع از امری باشد. از این رو خواهان می تواند حسب مورد یکی از سه جهتی را که قانون ذکر کرده را در درخواست خود ذکر کند.
اگر دستور موقت همزمان با دعوای اصلی مطرح شود خواهان موظف است رسیدگی فوری را در ستون خواسته مطالبه نماید. اگر دستور موقت به صورت درخواست یا دادخواست مستقل مطرح شود؛ نیاز به ذکر کردن علت دستور موقت دارد.
هزینه دادرسی در دستور موقت
اجرای هر حقی مستلزم تحمل هزینه آن می باشد اگر به موجب قانون برای کسی یا امری حقی شناخته شود تکالیفی نیز در کنار آن قرار دارد. استفاده از خدمات دولتی که خدمات قضایی نیز در زمره آن است مستلزم پرداخت هزینه است.
درخواست صدور دستور موقت مستلزم پرداخت هزینه دادرسی برابر دعاوی غیرمالی از از ۴۰۰ هزار تا یک میلیون و ۸۰۰ هزار ریال است
زمان تقدیم دعوای اصلی
هنگامی که دستور موقت، قبل از طرح دعوای اصلی مطرح می شود؛ ذی نفع مکلف است دادخواست خویش را برای دعوای اصلی ظرف مدت ۲۰ روز از تاریخ صدور دستور به دادگاه صالح تقدیم و گواهی آن را به دادگاه صادرکننده دستور تسلیم نماید. در غیر اینصورت از دستور موقت به درخواست طرف رفع اثر می شود از این رو وظیفه دادگاه این است که مدت را بررسی نموده و ابتدا و انتهای آن را لحاظ نماید.
گرفتن خسارت محتمل در دستور موقت
در دستور موقت، گرفتن تامین از خواهان الزامی است. صدور دستور موقت حتما به این معنی نیست که خواهان محق است و دعوا به نفع او می باشد ؛ بلکه ممکن است در انتها حکم به بی حقی خواهان صادر شود؛ پس باید از خواهان تامین مناسب گرفت تا در انتها اگر خواهان بی حق شناخته شد؛ و دستور موقت به خوانده ضرر وارد کرد، بتوان این ضرر را از محل تامین جبران کرد.
از بین رفتن دستور موقت
دستور موقت در موارد زیر از بین خواهد رفت:
- در صورتی که خواهان محکوم به بی حقی شود.
- اگر درخواست دستور موقت، قبل از اقامه دعوای اصلی مطرح شده باشد و خواهان در مدت تعیین شده بیست روزه از صدور دستور، اقامه ی دعوا نکرده باشد در اینجا با درخواست شخص مقابل از دستور موقت رفع اثر می شود.
- اگر خوانده دعوا دستور موقت، تامین مناسب بسپارد، با تصمیم دادگاه، از دستور موقت رفع اثر می شود.
اعتراض به دستور موقت
قبول درخواست موقت برای خواهان و رد درخواست موقت خواهان به شکل جداگانه قابل اعتراض نیست .
تنها راه اعتراض به این قرار این است که به اصل رای اعتراض کرد و همراه با آن درخواست اعتراض نسبت به قبول یا رد دستور موقت را مطرح کرد.
وجوه افتراق دستور موقت و تامین خواسته
تامین خواسته و دستور موقت باهم شباهت ها و تفاوتهایی دارند. تفاوتهای این دو عبارتند از:
- تفاوت از حیث موضوع: موضوع تامین خواسته فقط توقیف مال است در حالی که موضوع دستور موقت هم توقیف مال است و هم الزام به انجام عمل و هم منع از انجام عمل می باشد.
- تفاوت از حیث نوع خسارت احتمالی: در تامین خواسته خسارت احتمالی فقط باید وجه نقد باشد؛ در حالی که در دستور موقت خسارت احتمالی می تواند هرنوع تامین مناسب اعم از وجه نقد ضمانت نامه وثیقه ملکی و غیره باشد.
- تفاوت از حیث مرجع صلاحیت دار: دادگاه صلاحیت دار برای تامین خواسته فقط دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد. درحالی که در دستور موقت نیز هرچند علی الاصول دادگاه صالح دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد اما چنانچه موضوع دستور موقت در حوزه قضایی دیگری واقع شده باشد؛ درخواست دستور موقت از دادگاهی به عمل می آید که موضوع دستور موقت در آنجا واقع است.
- تفاوت از حیث نیاز یا عدم نیاز به دعوت طرفین: رسیدگی به تامین خواسته دادگاه باید فوراً بدون دعوت طرف مقابل موضوع را بررسی و اتخاذ تصمیم نماید درحالی که در دستور موقت دادگاه می تواند طرف مقابل را دعوت و سپس اتخاذ تصمیم نماید.
- تفاوت از حیث الزام یا عدم الزام به پذیرش تقاضا: در موارد تقاضای تامین خواسته دادگاه مکلف به پذیرش تقاضا و صدور قرار تامین خواسته می باشد مگر آنکه شرط ماده ۱۱۳ ق.آ.د.م. رعایت نشده باشد و یا آنکه خواهان مکلف به تودیع خسارت احتمالی بوده و از تودیع آن استنکاف نماید.
- تفاوت از حیث نیاز یا عدم نیاز به تایید رییس حوزه قضایی: اجرای تامین خواسته نیاز به تایید رئیس حوزه قضایی ندارد؛ درحالی که اجرای دستور موقت نیازمند تایید رییس حوزه قضایی می باشد.
- تفاوت از حیث مهلت اقامه دعوای اصلی: در صورتی که خواهان نهادهای فوق الذکر را قبل از اقامه دعوای اصلی مطرح نموده باشد خواهان مکلف است در مورد تامین خواسته ظرف ۱۰روز پس از صدور قرار و در دستور موقت ظرف۲۰ روز پس از صدور قرار دعوای اصلی را نیز اقامه نماید.
- تفاوت از حیث قابلیت اعتراض: قرار قبول تامین خواسته ظرف ۱۰ روز قابل اعتراض است اما رد درخواست تامین خواسته قابل اعتراض نیست. قبول یا رد دستور موقت مستقلا قابل اعتراض نیست و فقط ضمن تجدیدنظرخواهی از رای اصلی قابل اعتراض است.
دادرسی فوری در امور حسبی
در قانون امور حسبی نیز دستور موقت داریم: طبق ماده۱۹ این قانون هرگاه ضمن رسیدگی به امور حسبی دعوایی از طرف اشخاص ذی نفع حادث شود که رسیدگی به امور حسبی متوقف بر تعیین تکلیف نسبت به آن دعوا باشد دادرس درصورت درخواست دستور موقتی در موضوع دعوا، مطابق مقررات دادرسی فوری صادر می نماید.
نتیجه گیری
دستور موقت همانگونه که از نامش پیداست نهادی موقتی است و این نهاد برای پیشگیری از پیامدهای منفی طولانی بودن دادرسی و صدور حکم و اجرای آن ایجاد شده است. اگر حکم دادگاه به نفع خواهان باشد طبیعی است که باید شرایط اجرای آن نیز مهیا باشد و بنابراین بقای دستور موقت تا اجرای کامل آن است دستور موقت امری فوری است و باید حتما از دادگاه درخواست شود و دادگاه به خودی خود نمی تواند این دستور را صادر کند.
دستور موقت دارای ریزه کاری هایی است و مدت زمان محدودی دارد؛ لذا قبل از اقدام در این باره باید با وکیل مجرب مشورت داشته باشید. سامانه وکیل تاپ با داشتن گروه وکلای متخصص در هر حوزه ای، امر مشاوره و گرفتن راهنمایی را برای شما سهل الوصول تر از قبل نموده و در خصوص هر دعوایی وکیل متخصص خود را دارد.
سوالات متداول
دستور موقت نیاز به اجازه چه مقامی دارد؟
رییس حوزه قضایی باید اجرای دستور موقت را تایید کند و اگر اجرای دستور موقت را تایید ننماید قابل اجرا نخواهد بود و این عدم تایید قابل تجدیدنظر نمی باشد.
شخص معسر هم باید برای دستور موقت هزینه بپردازد؟
بله؛ بحث خسارت احتمالی با بحث اعسار متفاوت است. زیرا هزینه دادرسی حق دولت است؛ ولی تامین و خسارت برای شهروندان است.
با سلام . بنده نماینده یک شرکت بیمه هستم . طبق ائین نامه ۷۵ بیمه مرکزی اختلاف نماینده و شرکت بیمه می بایست در هیئت حل اختلاف بیمه مرکزی مطرح گردد . رای صادره برای طرفین قطعی و لازم الاجرا است . شرکت بیمه بعد از محکومیت برای ابطال رای به دیوان عدالت اداری شکایت نمود که در شعبه بدوی وتجدید نظر رای هیئت حل اختلاف تائید و قطعی گردید . اینجانب نسبت به ارائه دادخواست اجرائیه اقدام نمودم و در نهایت نسبت به توقیف وجه اقدام و به حساب دادگستری واریز نمودم ( رای هیت مربوط به سال ۹۷ بود و رای دیوان مربوط به سال ۹۸) در اذر ماه ۱۳۹۹ هئیت حل اختلاف طی مکاتبه ای به شعبه اجرای حکم اعلام نمود از اجرای حکم خودداری گردد تا مجددا بررسی گردد . ایا اقدام هیئت حل اختلاف با توجه به به اعتبار امر مختوم تخلف است ؟ ایا میتوان از دیوان عدالت اداری برای ابطال مکاتبه هیئت حل اختلاف دستور موقت گرفت و ابطال نامه را درخواست نمود ؟ ایا از هیئت میتوان در دیوان به دلیل جلوگیری از اجرای حکم به استناد ماده ۱۰ قانون دیوان شکایت کرد ؟
از چه تاریخی وزمانی دستور موقت قابل اجرا توسط دستگاه دولتی مباشد
سلام: اجرای دستور موقت فوری و بدون صدور اجرائیه دادگاه می باشد.
سلام از زمان شروع درخواست موقت تا اجرا آن چه مدت زمانی طول میکشید تا اجرا شود. و لوازمی که درانجا بود و متصرف آن را برداشته تکلیف آن لوازم چه میشود .
سلام: دستور موقت جنبه فوریت داشته و اجرا می شود.
آیا دستور موقت ملاقات فرزند قابل اعتراض میباشد . چون مادر بچه ها بدون اجازه ترک خانه کرده و الان دستور موقت واسه ملاقات گرفتن و من اعتراض دارم .میشه کاری کرد
سلام: خیر قابل اعتراض نیست.
آیا میشود برای محصول باغ در سنوات آینده دستور موقت گرفت؟
سلام: بله می توانید جهت جلوگیری از ساخت و ساز و اقدامات دستور موقت درخواست نمایید برای راهنمایی بیشتر از طریق وکلای وکیل تاپ مشاوره نمایید.