از آنجایی که یکی از اهداف مهم تحقیقات مقدماتی، دسترسی و شناسایی متهم می‌باشد، قانون‌گذار با وضع ماده ۱۰۴ بازپرس را از توقف تحقیقات به بهانه اینکه متهم معین نیست، مخفی شده و یا دسترسی به او مشکل است، منع کرده است. مطابق ماده ۱۰۴قانون آیین دادرسی کیفری؛ بازپرس نمی‌تواند به عذر آنکه متهم معین نیست، مخفی شده و یا دسترسی به او مشکل است، تحقیقات خود را متوقف کند. منتها در جرایم تعزیری درجه چهار، پنج، شش، هفت و هشت، هرگاه با انجام تحقیقات لازم، مرتکب جرم معلوم نشود و دو سال تمام از وقوع جرم بگذرد، با موافقت دادستان، قرار توقف تحقیقات صادر و پرونده به‌طور موقت بایگانی و مراتب در مواردی که پرونده شاکی دارد، به شاکی ابلاغ می‌شود. شاکی می‌تواند ظرف مهلت اعتراض به قرارها، به این قرار اعتراض کند. هرگاه شاکی، هویت مرتکب را به دادستان اعلام کند یا مرتکب به نحو دیگری شناخته شود، به دستور دادستان موضوع مجدداً تعقیب می‌شود. در مواردی که پرونده مطابق قانون به‌طور مستقیم در دادگاه مطرح شود، دادگاه رأساً، مطابق مقررات این ماده اقدام می‌کند.
مجازاتهای تعزیری درجه ۴ تا ۸
مجازاتهای تعزیری درجه ۴ تا ۸ عبارتند از:
درجه ۴
- حبس بیش از پنج تا ده سال
- جزای نقدی بیش از یکصد و هشتاد میلیون (۱۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا سیصد و شصت میلیون (۳۶۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال
- انفصال دائم از خدمات دولتی و عمومی
درجه ۵
- حبس بیش از دو تا پنج سال
- جزای نقدی بیش از هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا یکصد و هشتاد میلیون (۱۸۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال
- محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از پنج تا پانزده سال
- ممنوعیت دائم از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی
- ممنوعیت دائم از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی
درجه ۶
- حبس بیش از شش ماه تا دو سال
- جزای نقدی بیش از بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال
- شلاق ازسی و یک تا هفتاد و چهار ضربه و تا نود و نه ضربه در جرائم منافی عفت
- محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از شش ماه تا پنج سال
- انتشار حکم قطعی در رسانه ها
- ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
- ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
- ممنوعیت از اصدار برخی از اسناد تجاری توسط اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
درجه ۷
- حبس از نود و یک روز تا شش ماه
- جزای نقدی بیش از ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال
- شلاق از یازده تا سی ضربه
- محرومیت از حقوق اجتماعی تا شش ماه
درجه ٨
- حبس تا سه ماه
- جزای نقدی تا ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال
- شلاق تا ده ضربه
قرار توقف تحقیقات چه شرایطی دارد؟
با وجود شرایط ذیل استثنائاً بازپرس با موافقت دادستان، قرار توقف تحقیقات صادر می‌کند:
- جرم از جرائم تعزیری درجه چهار، پنج، شش، هفت و هشت باشد
- با انجام تحقیقات لازم، مرتکب جرم معلوم نشود
- دو سال تمام از وقوع جرم بگذرد.
آیا می توان به قرار توقف تحقیقات اعتراض کرد؟
شاکی می‌تواند ظرف ۱۰ روز (و اگر شاکی مقیم ایران نباشد ظرف ۱ ماه) از تاریخ ابلاغ، به این قرار اعتراض کند. مرجع رسیدگی به اعتراض دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به آن اتهام را دارد. چنانچه دادگاه انقلاب یا دادگاه کیفری یک در حوزه قضائی دادسرا تشکیل نشده باشد، دادگاه کیفری دو محل، صالح به رسیدگی است.
بیشتر بخوانید: حبس تعزیری چیست و آیا حبس تعزیری را می‌توان خرید؟
در چه صورت مجدداً متهم تعقیب خواهد شد؟
در هر یک از حالت‌های ذیل علی‌رغم صدور قرار توقف تحقیقات، به دستور دادستان موضوع مجدداً تعقیب می‌شود (البته با لحاظ اینکه دعوا مشمول مرور زمان صدور حکم نشده باشد):
- هرگاه شاکی، هویت مرتکب را به دادستان اعلام کند
- مرتکب به نحو دیگری شناخته شود.
تخلف بازپرس از مفاد ماده ۱۰۴ ق.آ.د.ک. چه مجازاتی در پی دارد؟
طبق تبصره ماده ۱۰۶، تخلف از مقررات این ماده موجب محکومیت انتظامی تا درجه ۴ است. محکومیت انتظامی بر اساس ماده ۱۳ قانون نظارت بر رفتار قضات، به شرح ذیل است:
- درجه ۱- توبیخ کتبی بدون درج در سابقه خدمتی؛
- درجه ۲- توبیخ کتبی با درج در سابقه خدمتی؛
- درجه ۳ – کسر حقوق ماهانه تا یک سوم از یک ماه تا شش ماه؛
- درجه ۴ – کسر حقوق ماهانه تا یک سوم از شش ماه تا یک سال.