مجلس یا پارلمان به مجموعه افرادی گفته میشود که در هر کشوری نمایندگان آن توسط مردم انتخاب و رای مردم فعلیت می یابند و وظیفه اصلی آنها وضع قوانین در عموم مسایل و نظارت بر اجرای آنها را می باشد.
پارلمان در هر کشوری از دو مجلس تشکیل میشود:
- مجلسی که اعضای آن مستقیما توسط مردم انتخاب میشوند. مثل مجلس شورای اسلامی ایران-مجلس عوام انگلستان-مجمع ملی فرانسه- مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا
- مجلسی که اعضای آن با شرایط محدودتری و نه ضرورتا با رای مردم انتخاب میشوند.
مجلس شورای اسلامی رکن اصلی نهاد قانونگذاری در کشور ایران است و نمایندگی، یک مقام ملی است و نه مربوط به حوزه انتخابی. نمایندگان مجلس با رای آزاد عمومی و مخفی مردم انتخاب میشوند. در آغاز با نام مجلس شورای ملی در حال فعالیت بود و پس از پیروزی انقلاب اسلامی به مجلس شورای اسلامی تغییر نام پیدا کرد. همچنین نمایندگی از جمله شغل های غیرقابل واگذاری و عزل می‌باشد. از جمله امتیازاتی که نمایندگان مجلس از آنها برخوردار میشوند این است که نمی‌توان آنها را بدون اجازه از مجلس به هر اتهامی بازداشت کرد. در حال حاضر مجلس شورای اسلامی دارای ۲۹۰ نماینده می‌باشد. دوره نمایندگی در مجلس ۴ سال است و انتخابات هر دوره باید پیش از پایان دوره قبلی انجام گیرد.
دسترسی سریع به عناوین:
وظایف مجلس شورای اسلامی
مجلس شورای اسلامی علاوه بر وضع قوانین اختیارات و وظایف قانونی فراوان و مختلف دیگری نیز دارد. از جمله:
- تصویب بودجه عمومی
- حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور
- شرح و تفسیر قوانین عادی کشور
- تصویب عهدنامه ها و قراردادها و موافقت نامه های بین و المللی
- مسئولیت در برابر ملت
- حق اظهارنظر در همه مسائل داخلی و خارجی
- رای اعتماد به هیت وزیران
- عیین رییس مجلس شورای اسلامی
در ادامه به شرح دو وظیفه مهم مجلس یعنی قانونگذاری و نظارت می پردازیم.
قانون گذاری
مجلس شورای اسلامی در عموم مسائل و در حد مقرر قانون اساسی می تواند قانونگذاری کند. همچنین حق هر نوع تغییری در خطوط مرزی کشور به صورت اصلاحات جزیی و با رعایت مصالح توسط مجلس میتواند انجام شود.
پیشنهاد و پیش‌نویس قوانین تحت دو عنوان لایحه و طرح وارد مجلس میشوند:
- لایحه: مصوبه ای است که از طرف دولت و پس از گذراندن مراحل قانونی به منظور تصویب به صورت قانون وارد مجلس میشود.
- طرح: پیشنهادی است که توسط حداقل ۱۵ نفر از نمایندگان مجلس یا شورای عالی استان ها به مجلس ارائه می گردد.
لوایح و طرح ها بر اساس درجه اهمیت شان به صورت عادی یک فوریتی دو فوریتی سه فوریتی تقسیم میشوند.
نظارت
مجلس شورای اسلامی دارای حق نظارت در تشکیل دولت است که شامل اعلام نظر نسبت به رای اعتماد به وزرای پیشنهادی رییس جمهور است.
نظارت عام شامل:
- تذکر شفاهی یا کتبی به وزیر یا رییس جمهور و استیضاح آنها
- سوال و نیز استیضاح وزرا و هیت وزیران
نظارت بر امور مختلف کشور شامل:
- تحقیق و تفحص در کلیه امور کشور
- رسیدگی به اتهامات رئیس جمهور و معاونان او و وزیران
نظارت اطلاعی شامل:
- اطلاع از رسیدگی به اتهام برخی از مجریان
نظارت های مالی شامل:
- تصویب بودجه سالانه
- نظارت مستقیم بر دیوان محاسبات کشور
نحوه اخذ رای از نمایندگان در مجلس
- رای با قیام و قعود
- رای با کلید برقی
- رای علنی با ورقه
- رای مخفی با ورقه
- رای مخفی با مهره
در مطلب “وظایف و اختیارات مجلس شورای اسلامی” وکیل تاپ به صورت کامل و جامع به شرح وظایف و اختیارات مجلس شورای اسلامی پرداخته شده است.
ویژگی های مورد انتظار برای یک نماینده مجلس قابل قبول
- احاطه بر مسائل کلان مملکتی
- برخورداری از هوش و درایت و ذکاوت سیاسی و قوه تشخیص بالا
- قدرت تجزیه و تحلیل مسائل
- حوصله توانایی و سواد جستجو و مطالعه اطلاعات
شرایط اختصاصی:
- داشتن حداقل مدرک کارشناسی ارشد یا معادل آن (بنا بر یک تبصره افراد دارای مدرک کارشناسی که سابقه پنج سال کار در حد کارشناسی را داشته باشند نیز مجاز به ثبت نام هستند)
- داشتن سلامت جسمانی و توانایی بینایی و شنوایی و گویایی
- عدم سو پیشینه و محکومیت قضایی
- عدم سو شهرت در حوزه انتخابی
- داشتن سن حداقل ۳۰ سال کامل برای ثبت نام
- عدم محرومیت داوطلب از شرکت در انتخابات حسب مورد به جهت تصدی مقام یا شغل موضوع ماده (۲۹) این قانون
شرایط عمومی:
- اعتقاد به اسلام
- التزام عملی به اسلام
- التزام عملی به انقلاب اسلامی و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران
- ابراز وفاداری به قانون اساسی و اصل ولایت مطلقه فقیه
- تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران
- اتباع ایرانی که تابعیت کشور دیگری را اخذ کرده اند و اشخاص غیرایرانی که تابعیت ایران را تحصیل نموده اند، از داوطلبی انتخابات محروم می باشند
- عدم وابستگی به گروههای غیر قانونی
- عدم مؤثر بودن در تحکیم رژیم گذشته و وابسته نبودن به آن
- عدم اعتیاد و استعمال مواد مخدر و روانگردان
مدارک مورد نیاز برای داوطلب شدن در نمایندگی مجلس
- ۱۰ قطعه عکس سه در چهار جدید
- اصل کارت ملی و یک نسخه تصویر از آن
- سه نسخه تصویر تمامی صفحات شناسنامه و سه نسخه تصویر كارت‌ملی
- اصل شناسنامه عکس دار و یک نسخه تصویر کلیه صفحات آن
- اصل و تصویر آخرین مدرك تحصیلی معتبر
- اصل و تصویر گواهی رسمی مبنی بر قبول استعفاء و عدم اشتغال در پست و مقام و مشاغل مشمول استعفای موضوع ماده ۲۹ قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی
- اصل و یک نسخه تصویر کارت پایان خدمت وظیفه عمومی یا کارت معافیت دائمی و یا مدرکی معتبر دال بر روشن بودن وضعیت مشمولین خدمت وظیفه عمومی
در شرایط زیر افراد از کاندید مجلس شدن محروم می شوند مگر اینکه شش ماه قبل از ثبت نام از سمت خود استعفا کند:
- رئیس جمهوری و معاونین و مشاورین وی
- دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و معاونین او
- مشاورین معاونین رئیس جمهور
- رؤسای دفاتر سران سه قوه
- وزرا و سرپرستان وزارتخانه ها
- معاونین و مشاورین وزرا
- مـدیران كل و سرپرستان ادارات كل وزارتخانه ها و مدیران كل حوزه وزارتی و رؤسای دفاتر وزرا
- اعضای شورای نگهبان و هیأت مركزی نظارت بر انتخابات
- رئیس قوه قضائیه و معاونین و مشاورین او
- رئیس دیوان عالی كشور و معاونین و مشاورین او
- دادستان كل كشور و معاونین و مشاورین وی.
- رئیس دیوان عدالت اداری و معاونین و مشاورین وی.
- رئیس سازمان بازرسی كل كشور و معاونین و مشاورین وی.
- رؤسا و سرپرستان سازمانها و ادارات كل و ادارات عقیدتی سیاسی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و جانشینان و معاونین آنان در سراسر كشور.
- رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و معاونین وی.
- رئیس جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران و معاونین وی.
- استانداران.
- معاونین و مشاورین استانداران.
- فرمانداران.
- بخشداران.
- شهرداران و رؤسای مناطق شهرداری
- رؤسا و سرپرستان سازمان های دولتی
- رئیس دانشگاه آزاد اسلامی.
- اعضای هیأت مدیره و مدیران عامل بانكها.
- اعضای هیأت مدیره و مدیران عامل شركت های دولتی و وابسته به دولت كه حیطه وظایف و اختیارات آنها به كل كشور تسرّی دارد.
- رئیس كل بانك مركزی ایران و معاونین و مشاورین وی.
- رؤسـا و سـر پرستـان بنیادهای (مستضعفان، شهید، ۱۵ خرداد، مسكن)، كمیته امداد امام خمینی (ره)، نهضت سوادآموزی، سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم و رئیس سازمان تعزیرات حكومتی و رؤسای اتاق های بازرگانی و صنایع و معادن و تعاون ایران، معاونین و مشاورین آنان.
- شاغلین در نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات.
- اعضای شورای اسلامی شهرها
در شرایط زیر رای افراد باطل اعلام میگردد
- ناخوانا بودن آرا
- آرایی که در آنها نام های دیگری غیر از نام کاندیدهای تایید شده نوشته شده باشد
- آرایی که سفید در صندوق ریخته شده باشند
- صندوق فاقد لاک و مهر انتخاباتی باشد
- آرا، زائد بر تعداد تعرفه باشد
- آرای کسانی که به سن قانونی نرسیده باشند
- آرایی كه با شناسنامۀ افراد فوت‌شده یا غیر ایرانی داده شده باشد
- آرایی كه با تقلب و تزویر (در تعرفه‌ها، آرا، صورت‌جلسات، شمارش) به دست آمده باشد
- آرایی که با شناسنامه و کارت ملی یا شماره ملی جعلی به دست آمده باشد
- آرای تکراری
- آرایی که با شناسنامه و شمارهی ملی یا کارت ملی کسانی که حضور ندارند، اخذ شده باشد.
- آرایی كه فاقد مهر انتخاباتی باشد.
- آرایی كه از طریق تهدید به دست آمده باشد.
- آرایی كه روی ورقه‌ای غیر از برگ رأی نوشته شده باشد.
- آرایی كه از طریق خرید و فروش به‌دست آمده باشد
نحوه شمارش آرا:
شمارش آرا به چند صورت انجام میگردد:
- به صورت دستی
- از طریق دستگاه شمارشگر رایانه ای
رای دهندگان باید دارای شرایط زیر باشند
- ۱۸ سال تمام باشند
- دارای تابعیت ایرانی باشند
- عاقل باشند
تعداد نمایندگان هر استان:
از نظر تراکم جمعیتی و تعداد نماینده حاضر در مجلس استان البرز با ۲ میلیون و پانصد هزار نفر جمعیت برای هر ۸۰۴ هزار نفر یک نماینده، و استان سمنان با ۶۳۱ هزارنفر جمعیت برای هر ۱۵۸ هزار نفر یک نماینده کمترین و بیشترین نماینده را نسبت به تراکم جمعیتی در مجلس شورای اسلامی دارند.
- استان آذربایجان شرقی با ۴۵.۴۹۱ کیلو متر مربع وسعت و با ۳.۷۲۴.۰۰۰نفر جمعیت ۱۹ نماینده(برای هر ۱۹۶.۰۰۰ نفر یک نماینده)
- استان آذربایجان غربی با ۳۷.۰۰۰ کیلومتر مربع وسعت و با ۳.۰۸۰.۰۰۰ نفر جمعیت ۱۲ نماینده(برای هر ۲۵۷۰۰۰ نفر یک نماینده)
- استان اردبیل با ۱۷.۹۵۰ کیلومترمربع وسعت و با ۱.۲۴۸.۰۰۰نفر جمعیت ۷ نماینده( برای هر ۱۷۸۰۰۰ نفر یک نماینده)
- استان گیلان با ۱۴.۰۰۰ کیلومتر مربع وسعت و با ۲.۴۸۰.۰۰۰ نفر جمعیت ۱۲ نماینده(برای هر ۲۰۷ هزار نفر یک نماینده)
- استان زنجان با ۲۱.۷۰۰کیلومتر مربع وسعت و با ۱.۰۱۵.۰۰۰ نفر جمعیت ۵ نماینده( برای هر ۲۰۳.۰۰۰ نفر یک نماینده)
- استان کردستان با ۲۸.۲۰۰متر مربع وسعت و با ۱.۴۹۰.۰۰۰ نفر جمعیت ۶ نماینده(برای هر ۲۴۸.۰۰۰ نفر یک نماینده)
- استان کرمانشاه با ۲۵.۰۰۰کیلومتر مربع وسعت و با ۱.۹۵۰.۰۰۰نفر جمعیت با ۸ نماینده(برای هر ۲۰۳ هزار نفر یک نماینده)
- استان قزوین با ۱۵.۵۰۰کیلومتر مربع وسعت و با ۱.۲۰۰.۰۰۰ نفر جمعیت با ۴ نماینده(برای هر ۳۰۰ هزار نفر یک نماینده)
- استان البرز با ۵.۸۰۰کیلومتر مربع وسعت و با ۲.۴۱۲.۰۰۰ نفر جمعیت ۳ نماینده(برای هر ۸۰۴ هزار نفر یک نماینده)
- استان همدان با ۱۹.۳۰۰ کیلومتر مربع وسعت و با ۱.۷۵۰.۰۰۰نفر جمعیت ۹ نماینده(برای هر ۱۹۴ هزار نفر یک نماینده)
- استان لرستان با ۲۸.۲۰۰کیلومترمربع وسعت و با ۱.۷۵۰.۰۰۰نفر جمعیت ۹ نماینده(برای هر ۱۹۴ هزار نفر یک نماینده)
- استان ایلام با ۲۰.۱۰۰ کیلومتر مربع وسعت و با ۵۵۷۰۰ نفر جمعیت ۳ نماینده(برای هر ۱۸۵ هزار نفر یک نماینده)
- استان خوزستان با ۶۴.۰۰۰کیلومترمربع وسعت و با ۴.۵۳۰.۰۰۰ نفر ۱۷ نماینده( هر ۲۶۶هزار نفر یک نماینده)
- استان مرکزی با ۲۹.۵۰۰کیلومتر مربع وسعت و با ۱.۴۱۰.۰۰۰ نفر جمعیت ۷ نماینده(برای هر ۲۰۱ هزار نفر یک نماینده)
- استان قم با ۱۱.۵۰۰کیلو متر مربع وسعت و با ۱.۰۷۴.۰۰۰نفر جمعیت ۳ نماینده(هر ۳۵۸ هزار نفر یک نماینده)
- استان تهران با ۱۲.۹۰۰کیلومتر مربع وسعت و با ۱۲.۴۲۵.۰۰۰نفر جمعیت ۳۵ نماینده(هر ۳۵۰ هزار نفر یک نماینده)
- استان چهار محال بختیاری با ۱۶.۴۰۰ کیلومتر مربع و با ۸۹۵.۰۰۰نفر جمعیت ۴نماینده(هر ۲۳۴ هزار نفر یک نماینده)
- استان کهگیلویه و بویر احمد با ۱۵.۵۰۰ کیلومتر مربع وسعت و با ۶۵۸.۰۰۰نفر ۳ نماینده(هر ۲۲۰ هزار نفر یک نماینده)
- استان اصفهان با ۱۰۷.۰۰۰ کیلومتر مربع وسعت و با۴.۸۷۹.۰۰۰نفر جمعیت ۱۹ نماینده(هر ۲۵۷ هزار نفر یک نماینده)
- استان مازندران با ۲۳.۷۵۶کیلومتر مربع وسعت و با ۳.۰۷۴.۰۰۰نفر جمعیت ۱۲ نماینده(هر ۲۵۶ هزار نفر یک نماینده)
- استان گلستان با ۲۰.۳۶۰ کیلومتر مربع وسعت و با ۱.۷۷۷.۰۰۰ نفر جمعیت ۷ نماینده(هر ۲۵۴ هزار نفر یک نماینده)
- استان سمنان با ۹۷.۴۹۰ کیلومتر مربع وسعت و با ۶۳۱.۰۰۰نفر جمعیت ۴ نماینده(هر ۱۵۸ هزار نفر یک نماینده)
- استان یزد با ۷۶.۴۶۰ کیلومتر مربع وسعت و با ۱.۰۷۴.۰۰۰نفر جمعیت ۴ نماینده(هر ۲۶۸ هزار نفر یک نماینده)
- استان فارس با ۱۲۲.۶۰۰ کیلومتر مربع وسعت و با ۴.۵۹۶.۰۰۰نفر جمعیت ۱۸ نماینده(هر ۲۵۵ هزار نفر یک نماینده)
- استان بوشهر با ۲۲.۷۴۰ کیلومتر مربع وسعت و با ۱.۰۳۲.۰۰۰ نفر جمعیت ۴ نماینده(هر ۲۵۸ هزار نفر یک نماینده)
- استان خراسان شمالی با ۲۸.۴۳۰ کیلومتر مربع وسعت و با ۸۶۸.۰۰۰ نفر جمعیت ۴ نماینده(هر ۲۱۷ هزار نفر یک نماینده)
- خراسان رضوی با ۱۱۸.۸۵۰ کیلومتر مربع وسعت و با۵.۹۹۵.۰۰۰ نفر جمعیت ۱۸ نماینده(هر ۳۳۳ هزار نفر یک نماینده)
- خراسان جنوبی با ۱۵۱.۲۰۰کیلومتر مربع وسعت و با ۷۳۲.۰۰۰ نفر جمعیت ۴ نفر(هر ۱۸۳ هزار نفر یک نماینده)
- استان کرمان با ۱۸۱.۸۰۰ کیلومتر مربع وسعت و با ۲.۹۴۰.۰۰۰ نفر جمعیت ۱۰ نماینده(هر ۲۹۴ هزار نفر یک نماینده)
- استان هرمزگان با ۷۰.۷۰۰کیلومتر مربع وسعت و با ۱.۵۸۰.۰۰۰نفر جمعیت ۵ نماینده(هر ۳۱۶ هزارنفر یک نماینده)
- استان سیستان و بلوچستان با۱۸۰.۸۰۰ کیلومتر مربع وسعت و با ۲.۵۳۵.۰۰۰ نفر جمعیت ۸ نماینده(هر۳۱۶ هزار نفر یک نماینده)
