جهات عذر موجه در امور حقوقی و کیفری در مقررات ایران

حضور در جلسه دادرسی در هردو امر حقوقی یا کیفری امری مهم و تاثیرگذار است همچنان که در تعیین مهلت ها و انواع اعتراض ها به رای و بسیاری موارد دیگر تاثیر می گذارد از این باب قصد داریم جهات عذر موجه در امور حقوقی و کیفری را بیان کنیم.

جهات عذر موجه در امور کیفری

طبق ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری؛ جهات زير عذر موجه محسوب می‌شود:

• الف) نرسيدن يا دير رسيدن احضاريه به‌گونه‌ای كه مانع از حضور شود.
• ب) بيماري متهم و بيماري سخت والدين، همسر يا اولاد وي كه مانع از حضور شود.
• پ) همسر يا يكي از اقربا تا درجه سوم از طبقه دوم فوت شود.
• ت) ابتلاء به حوادث مهم از قبيل بیماری‌های واگيردار و بروز حوادث قهري مانند سيل و زلزله كه موجب عدم امكان تردد گردد.
• ث) متهم در توقيف يا حبس باشد.
• ج) ساير مواردي كه عرفاً به تشخيص بازپرس عذر موجه محسوب می‌شود.

اصل بر عدم وجود عذر موجه است و متهم می‌بایست عذر موجه خود را به بازپرس اعلام نماید تا وی پس از بررسی، آن را بپذیرد یا رد کند. موارد پیش‌بینی شده در ماده فوق به‌عنوان معاذیر موجهه، با توجه به بند ج تمثیلی می‌باشد. بر اساس این ماده، موارد زیر عذر موجه می‌باشد:

•  نرسيدن يا دير رسيدن احضاريه به‌گونه‌ای كه مانع از حضور شود که ناظر به ابلاغ قانونی است.
•  بيماري متهم و بيماري سخت والدين، همسر يا اولاد وي كه مانع از حضور شود، این بیماری لزوماً نیازی نیست که بیماری مسری باشد.
•  همسر يا يكي از اقربا تا درجه سوم از طبقه دوم (که دربرگیرنده اخوة و اجداد است) فوت شود.
•  ابتلا به حوادث مهم از قبيل بیماری‌های واگيردار و
•  بروز حوادث قهري مانند سيل و زلزله كه موجب عدم امكان تردد گردد.
•  متهم در توقيف يا حبس باشد.
•  ساير مواردي كه عرفاً به تشخيص بازپرس عذر موجه محسوب می‌شود.

چنانچه متهم نتواند در موعد مقرر در احضاریه، حضور یابد و علت عدم حضور وی نیز موارد مذکور در این ماده نباشد، وی این حق را دارد براي يك بار پيش از موعد تعيين شده، بازپرس را از علت عدم حضور خود مطلع سازد و موافقت وي را اخذ نمايد كه در اين مورد، بازپرس می‌تواند در صورت عدم تأخير در تحقيقات تا سه روز مهلت را تمديد كند.

بیشتر بخوانید: جلب متهم بدون احضاریه در قانون آیین دادرسی کیفری جدید

جهات عذر موجه در امور حقوقی

طبق ماده۳۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی؛ جهات زیر عذر موجه محسوب می‌گردد:

1.  مرضی که مانع از حرکت است: بیماری مشروط بر این که مانع از حرکت فرد شود عذر موجه محسوب می شود. زیرا فرد نمی تواند به واسطه بیماری ای که مانع از حرکت است در جلسه دادگاه حاضر شود.
2. فوت یکی از والدین یا همسر یا اولاد: فوت نزدیکان فرد اگرچه سبب تالم و تاثر می گردد منتها در چند مورد می تواند عذر موجه محسوب شود: همسر، اولاد و پدرو مادر.
3. حوادث قهریه از قبیل سیل، زلزله و حریق که براثر آن تقدیم دادخواست واخواهی در مهلت مقرر ممکن نباشد: حوادث قهری مانند سیل و زلزله و حریق نیز جز معاذیر موجه محسوب می شوند.
4.  توقیف یا حبس بودن به نحوی که نتوان در مهلت مقرر دادخواست واخواهی تقدیم کرد: به نظر می رسد این شرط خیلی منطقی نباشد زیرا طرف که حبس است می تواند به وسیله دفتر زندان واخواهی تقدیم کند و یا لایحه بدهد.