حکمی که از دادگاه صادر می شود به این علت که ممکن است در دادگاه اولیه و بدوی اشتباهی رخ داده باشد به همین علت قانون گذار برای اینکه اشتباهات در صدور رای را به حداقل برساند راه هایی را برای اعتراض به رای پیش بینی کرده است.
یکی از این راه ها برای مثال اعتراض تجدید نظر است که فرد می تواند از رای صادر شده به یک مرجع بالاتر اعتراض کند.
یکی دیگر از راه های اعتراض، اعتراض واخواهی است.
واخواهی در جایی مصداق دارد که فرد خواهان، دعوایی را علیه خوانده مطرح کند در اینجا به هر دلیلی دادگاه طبق وظیفه خود به فرد خوانده ابلاغ کرده اما خوانده از ابلاغ آگاه نشده لذا نمی تواند در دادگاه حاضر بشود یا اینکه وکیل معرفی کند یا اینکه نمی تواند به صورت کتبی دفاع کند.
حال در اینجا به این دلیل که خوانده در دادگاه حاضر نشده و نتوانسته از خود دفاع کند به این دلیل قانون به وی حق اعتراضی داده تحت عنوان واخواهی، رسیدگی به اعتراض واخواهی در همان دادگاهی رسیدگی می شود که که ابتدا به آن دعوا رسیدگی کرده است.
در اینجا می خواهیم دعوای نفقه را بررسی کنیم که حکم آن به صورت غیابی صادر شده است.
شرایط تحقق واخواهی
برای اینکه فرد حق واخواهی پیدا کند باید شرایطی با هم جمع بشود این شرایط عبارت اندر از:
- فرد خوانده در مرحله بدوی حاضر نشود در دادگاه.
- فرد خوانده وکیل به دادگاه معرفی نکند.
- به خوانده ابلاغ واقعی نشده باشد.
- فرد خوانده نتواند جای دفاع کتبی کند به صورت لایحه.
- خوانده در کل غایب باشد و اینکه در دادگاهی که غایب بوده محکوم بشود.
به عبارتی واخواهی حق اعتراض غایب مغلوب است.
ابلاغ واقعی و ابلاغ قانونی به چه معناست؟
ابلاغ واقعی: ابلاغ واقعی به ابلاغی گفته می شود که اخطاریه و دادخواست توسط دادگاه به خود فرد خوانده ابلاغ شود و به خود وی تحویل داده شود اگر ابلاغ واقعی باشد دیگر اعتراض واخواهی نخواهیم داشت زیرا وی از دعوا علیه وی در دادگاه مطلع شده پس شرط اعتراض واخواهی این است که به فرد ابلاغ واقعی نشده باشد.
در حال حاضر ابلاغ از طریق سامانه ها انجام می شود. و فرد روی سامانه یا به صورت پیامک ابلاغ را دریافت کند.
در اینجا اگر فرد پیام را در سامانه باز کند این را نشان می دهد که از ابلاغ دادگاه خبردار شده و دیگر اعتراض واخواهی را نمی تواند مطرح کند.
ابلاغ قانونی: اگر ابلاغ به خود فرد تحویل داده نشود ولی باز هم به گونه ای ابلاغ بشود مثلا به خانواده و بستگان وی تحویل داده شد ابلاغ قانونی است.
در اینجا چون به خود فرد ابلاغ نشده می تواند اعتراض واخواهی کند.
جریان حکم غیابی در مطالبه نفقه توسط زن
زن مستحق نفقه از طرف همسر خود است و اگر مرد از آن امتناع کند می تواند در عین حال که در حال زندگی مشترک است از دادگاه مطالبه نفقه کند.
حال دادگاه به همسر و شوهر وی ابلاغ می کند که برای دادرسی حاضر شود.
در اینجا مطلب مهم اطلاع فرد از جریان اقامه دعوا است و مهم نیست که حتما حاضر شود در عوض می تواند وکیل معرفی کند یا اینکه لایحه بفرستند به معنای دفاع کتبی.
اگر مرد در دعوای مطالبه نفقه از دعوا مطلع نشود.
برای مثال ممکن است زن مشخصات آدرس وی را به درستی وارد نکند و جریان دعوا بدون اطلاع مرد رسیدگی شود و دادگاه هم با توجه به ادله، حکم به نفع زن و علیه مرد صادر می شود.
حال مرد می تواند اگر از ابلاغ حکمی که علیه وی صادر شده با خبر شود به استناد اینکه از وجود دعوایی علیه وی مطلع نشده از حکم صادر واخواهی به عمل آورد.
جریان واخواهی مرد از حکم غیابی نفقه علیه وی
مرد می تواند از حکمی که بدون اطلاع وی صادر شده و فرصت دفاعی برایش فراهم نبوده اعتراض واخواهی به عمل آورد.
فرصت اعتراض واخواهی برای مرد از زمان ابلاغ حکم ۲۰ روز است و اگر مرد خارج از کشور باشد مهلتی که برای اعتراض واخواهی وی مقرر شده است ۲ ماه خواهد بود از زمان ابلاغ حکم به مرد.
نمونه دادخواست این اعتراض را در پایین اشاره خواهیم کرد. مرد می تواند در اعتراض واخواهی یا اعتراض به حکم غیابی ادله خود را ارائه دهد و حکم را نقض کند به نفع خود.
برای مثال ممکن است زن که دعوای مطالبه نفقه اقامه می کند مرد ثابت کند که این زن، زن دائمی وی نبوده و با وی ازدواج موقت کرده است و به زن موقت هم نفقه تعلق نمی گیرد که البته دادگاه از قبل این موارد را بررسی خواهد کرد طبیعتاً و حکم به این دلیل بعید است که صادر شود.
در مثال بعدی که مرد محکوم به نفقه زن شده و توسط کارشناس هم میزان نفقه تعیین شده است.
می تواند در زمان اعتراض واخواهی نشوز زن را ثابت کند زیرا به زن ناشزه نفقه تعلق نمی گیرد به عبارتی زن ناشزه زنی است که وظایف خود را انجام نمی دهد به این علت به زن ناشزه نفقه تعلق نمی گیرد. پس مرد می تواند با اثبات ناشزه بودن زن حکم را به نفع خود عوض کند.
یا اینکه مرد با اثبات پرداخت نفقه و هزینه های زن باعث نقض حکم شود به عبارتی مرد اثبات کند که وی تخلفی درباره نفقه نکرده و همیشه هزینه ها و نفقه را پرداخت می کند و از این جهت محکومیت وی به پرداخت نفقه بلاجهت است.
ناگفته نماند که واخواهی حقی است برای خوانده غایب و فردی که غایب بوده می تواند به جز واخواهی می تواند اعتراض تجدید نظر را هم در مرجع بالاتر به عمل آورد.
یعنی فرد حتی اگر در واخواهی باز هم شکست بخورد می تواند بعد از تمام شدن واخواهی ظرف همین مهلت های ۲۰ روز و دو ماه اعتراض را به عمل آورد.
نحوه تقدیم دادخواست واخواهی و هزینه دادرسی واخواهی از حکم نفقه
فرم دادخواست واخواهی در قالب این فرمت در دفاتر خدمات قضایی موجود است. با تکمیل فرم واخواهی و ارسال از طریق این دفاتر خدمات قضایی به دادگاه تعیین وقت می شود. و سپس به دعوا رسیدگی می کند.
هزینه دادرسی در مرحله واخواهی معادل ۵/۴ درصد محکوم به خواهد بود. برای مثال اگر در حکمی که علیه مرد صادر شده؛ وی ملزم به پرداخت ۱۰ میلیون تومان نفقه حال و گذشته زن شده است اگر مرد بخواهد اعتراض کند باید ۴۵۰ هزار تومان هزینه پرداخت کند.
نمونه دادخواست واخواهی از رای غیابی
نتیجه گیری
حکم الزام به پرداخت نفقه ممکن است در صورت عدم اطلاع مرد از طرح دعوا به صورت غیابی صادر شود در اینجا مرد می تواند اگر داخل ایران مقیم باشد ظرف ۲۰ روز و اگر مقیم خارج باشد ظرف ۲ ماه از رایی که علیه وی در باب الزام به نفقه صادر شده واخواهی به عمل آورد.
داشتن حق واخواهی مانع حق اعتراض تجدید نظر نخواهد بود.
و فرد جه واخواهی کند چه واخواهی به عمل نیاورد پس از مدت ۲۰ روز یا دو ماه واخواهی دوباره مدت ۲۰ روز یا دو ماه برای وی حق اعتراض تجدید نظر وجود دارد.
فرد می تواند از مرجع عالی به نام تجدید نظر اعتراض خود را بیان کند.
سوالات متداول
برای اعتراض به حکمی که به صورت غیابی در باب نفقه صادر شده است حسب مورد ۲۰ روز و ۲ماه مهلت وجود دارد. مهلت دو ماهه برای افراد خارج از کشور است.
باید دقت کرد که دادگاه در حکم به الزام نفقه میزان نفقه را به چه میزانی تعیین کرده است اگر هر میزانی که تعیین کرده بود برای اعتراض واخواهی ۴/۵ درصد محکوم به خواهد بود.
در دعوایی مانند مطالبه نفقه که از ابتدا میزان بهای خواسته آن مشخص نیست ابتدائا در حال حاضر یعنی برای سال ۹۹، ۱۵۰ هزار تومان دریافت خواهد شد و در صورتی که زن پیروز دعوا در مطالبه نفقه شود و دادگاه وی را محکوم له بشناسد پس از وصول آن باقی مبلغ طبق تعرفه دعاوی مالی از وی گرفته می شود.
