چگونه بفهمیم ممنوع الخروج هستیم و شرایط ممنوع الخروجی افراد

ممنوع الخروجی مواردی پیش می آید که افراد، قبل از تحمل مجازات تعیین شده و یا به قصد فرار از آن عازم خارج از کشور می شوند. همچنین ممکن است، افرادی از نظر مراجع قضایی مظنون به ارتکاب جرمی باشند بدون آنکه ارتکاب جرم توسط آن ها به طور کامل محرز شده باشد.

در این چنین موارد و همچنین موارد دیگر که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت، قانونگذار، جهت دسترسی آسان به این افراد، آنها را ممنوع الخروج از کشور می نماید.
اما در این خصوص سوالات و ابهامات بسیاری وجود دارد از قبیل اینکه از کجا متوجه شویم که ممنوع الخروج شده ایم؟ دقیقا در چه شرایطی اشخاص ممنوع الخروج می شوند؟ مدت ممنوع الخروجی چقدر است؟ و…

در این گفتار به بررسی کامل تمامی مسائل و شرایط مربوط به موضوع ممنوع الخروجی خواهیم پرداخت.

چه کسانی را می توان ممنوع الخروج کرد؟

به موجب قوانین مختلف، از جمله قانون آیین دادرسی کیفری و سایر قوانین کشور، دولت می تواند افراد زیر را تا زمان گذراندن محکومیت و تعیین تکلیف، از خروج از کشور منع نماید:

• بدهکاران قطعي مالياتي، بدهکاران ثبت اسناد و متخلفين از انجام تعهدات ارزي طبق ضوابط و مقررات به موجب ماده ١٧ قانون گذرنامه مصوب ١٣٥١،
• محکومان کیفری که دوران محکومیت خود را سپری ننموده اند یا جهت اجرای حکم، متواری می باشند. (ماده ۱۸۸ و ۵۰۹ آیین دادرسی کیفری)
• اشخاصی که دارای بدهی بانکی می باشند، به موجب لایحه قانونی ممنوعیت خروج بدهکاران بانکی مصوب ۱۳۵۹،
•  اشخاصی که در خارج از ایران به دلیل اشتغال به تکدی گری، ولگردی، سرقت، کلاهبرداری و هر عمل دیگر، دارای بدنامی باشند.
• بانوانی که بدون رضایت همسر، قصد خروج از کشور را دارند.

چگونه بفهمیم ممنوع الخروج شده ایم؟ / استعلام ممنوع الخروجی

بسیار پیش می آید که اشخاص بدون اطلاع از ممنوع الخروجی، عازم سفر به خارج از کشور می شوند در حالیکه مقدمات سفر خود را به درستی تهیه نموده اند و چه بسا هزینه های زیادی نیز صرف کرده اند، لیکن هنگام عبور از گیت فرودگاه، به آنها اعلام می شود که ممنوع الخروج شده اند.

برای جلوگیری از پیش آمدن چنین مساله ای لازم است که اشخاصی که دارای شرایط ممنوع الخروجی هستند (که در بالا به آنها اشاره شد) قبل از اقدام به خروج از کشور، بابت این قضیه اطمینان حاصل نمایند.
در این راستا افراد یا می توانند به صورت حضوری به اداره گذرنامه مراجعه نمایند که بسیار زمانبر می باشند و چنانچه قادر به مراجعه حضوری نباشند می توانند به راحتی و مراجعه به سایت exitban.ssaa.ir و وارد کردن کد ملی خود، استعلام ممنوع الخروجی بگیرند.

تفاوت قرار ممنوع الخروجی با دستور ممنوع الخروجی

دستور منع خروج از کشور، به موجب ماده ١٨٨ قانون آیین‌دادرسی کیفری، در مواقعی که به متهم دسترسی نباشد و تا پیش از شروع به تحقیقات، توسط بازپرس با توجه به اهمیت و شدت جرم ارتکابی و در صورت وجود دلایل وقوع جرم، صادر می شود.

بنابراین دستور ممنوع الخروجی، پیش از شروع به تحقیق صادر می‌شود و غیرقابل اعتراض نیز می باشد در حالیکه قرار منع‌ خروج از کشور که از انواع قرارهای نظارت قضائی است و به موجب بند «ث» ماده ٢٤٧ به تناسب نوع جرم ارتکابی صادر می‌شود برعکس دستور منع خروج از کشور حتما میبایست پس از تفهیم اتهام به شخص صادر ‌شود.

مدت اعتبار قرار ممنوع الخروجی

شخصی که ممنوع الخروج شده است تا شش ماه، اجازه خروج از کشور را ندارد لیکن پس از سپری شدن این مدت، خود به خود این قرار لغو می شود و نیازی به اقدام مرجع قضایی جهت لغو آن نمی باشد. البته در صورتی که این قرار تمدید نشود.

 شرایط درخواست ممنوع الخروجی طبق قانون

مطابق ماده ۲۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، « مرجع اجرا کننده رأی میبایست، به تقاضای محکوم له قرار ممنوع الخروجی اشخاص را صادر نماید. این قرار تا زمان اجرای حکم یا ثبوت اعسار متهم یا جلب رضایت محکوم له یا سپردن تأمین مناسب یا تحقق کفالت مطابق قانون، به قوت خود باقی می باشد.»
بنابراین در صورتی که جرم ارتکابی یکی از موارد چهارگانه ذکر شده در بالا باشد ابتدا محکوم له (یعنی کسی که جرم به نفع او صادر شده است)، میبایست از دادگاه صدر کننده رأی درخواست ممنوع الخروج شدن فرد را بنماید.

در این صورت مقام قضایی در صورت احراز شرایط، در ضمن رأی خویش حکم به ممنوع الخروجی فرد را صادر می نماید و به دایره اجرای احکام ابلاغ می کند. علاوه بر مراجع قضایی، برخی سازمان ها و ادارات نیز می توانند این دستور را صادر نمایند.

از جمله به موجب ماده ١٧ قانون گذرنامه مصوب اسفند ٥١ دولت می‌تواند از صدور گذرنامه و خروج بدهکاران قطعی مالیاتی و اجرایی یا دادگستری و ثبت اسناد و متخلفان از انجام تعهدات ارزی طبق ضوابط و مقرراتی که در آیین‌نامه قانون گذرنامه تعیین می‌شود، جلوگیری کند. ماده ١٧قانون مزبور به مقام اجرایی اجازه می‌دهد به وسیله مراجع واجد صلاحیت وزارتخانه و سازمان زی ربط خویش و مکاتبه با اداره گذرنامه نیروی انتظامی، مانع خروج افراد مذکور شود.

ممنوع الخروجی افراد عازم به حج و سفر های ضروری

به موجب تبصره ماده ماده ۲۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، چنانچه شخص ممنوع الخروج شده عازم سفر حج باشد که از قبل بر وی واجب شده و یا سفر درمانی ضروری در پیش داشته باشد، دادگاه موقتا اجازه خروج او را صادر می نماید.

ممنوع الخروجی برای سربازی

مطابق قانون کشور، اشخاص ذکور پس از ورود به سن ۱۸ سالگی چنانچه قصد خروج از کشور داشته باشند می بایست کارت پایان خدمت و یا معافیت از نظام وظیفه ارایه نمایند.
حتی چنانچه اشخاص مذکور دارای گذرنامه باشند کافی نیست و میبایست مجوز خروج دریافت نمایند. ولی در قانون نظام وظیفه شرایطی پیش بینی شده است که به موجب آن، مشمولین می توانند با سپردن وثیقه، از کشور خارج شوند.

این شرایط به قرار زیر می باشد:

1.  فرد مشمول، نباید برای اعزام به خدمت، غیبت داشته باشد.
2. فرد مشمول، میبایست دارای برگه ی اعزام به خدمت بدون غیبت باشد.
3. دانشجویان و دانش آموزانی که به سن ۱۸ سال تمام رسیده اند بایستی؛ گواهی اشتغال به تحصیل از دانشگاه، مدارس، مرکز مدیریت حوزه های علمیه استان ها و یا برگه ی معافیت تحصیلی از دفاتر خدمات الکترونیکی نیروی انتظامی دریافت نمایند.
4. دانشجویان فارغ التحصیلی که از تاریخ فراغت آنها کمتر از یکسال سپری شده و همچنین دارای گواهی فراغت از تحصیل و برگ ثبت پایان تحصیل از دفاتر خدمات الکترونیک نیروی انتظامی بوده باشند.
5. فارغ التحصیلان مقاطع دیپلم و پیش دانشگاهی که مهلت معرفی آنان به نظام وظیفه به پایان نرسیده باشد.
6. مشمولان بدون غیبت که دارای برگ ثبت درخواست معافیت کفالت یا معافیت پزشکی از دفاتر خدمات الکترونیک نیروی انتظامی هستند.

با این حال این مشمولان واجد شرایط خروج میبایست به ارگان مربوطه وثیقه معتبر بسپارند. میزان این وثیقه بر اساس نوع سفر متفاوت است.

این تفاوت به شرح زیر می باشد:

1. برای سفرهای علمی، برابر با ۸۰ میلیون ریال وجه نقد و یا ضمانت نامه بانکی. سفرهای مطالعاتی در دوره تحصیلات تکمیلی نیز علمی در نظر گرفته می شود و شامل این بند است.
2. بابت سفرهای سیاحتی یعنی سفرهای غیر زیارتی یا غیر علمی مبلغ ۱۵۰ میلیون ریال وجه نقد.
3. جهت سفرهای زیارتی به عراق و عربستان مبلغ ۳۰ میلیون ریال وجه نقد مورد.
4. و بابت سفرهای دوره ای مشترک ۱۵۰ میلیون ریال وجه نقد.