شرکت تضامنی در قانون تجارت

مطابق ماده ۱۱۶ قانون تجارت؛ «شرکت تضامنی شرکتی است که در تحت اسم مخصوصی برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می‌شود.» شرکت های تضامنی از آن جهت که شرکای آنها در مقابل طلبکاران شرکت مسئولیت دارند، برای افرادی که با شرکت طرف هستند جالب توجه است زیرا ایشان این اطمینان را دارند که اگر دارایی شرکت کفاف طلبشان را نداد می توانند به شرکا مراجعه نمایند. در مقابل برای کسانی که می خواهند شرکت تشکیل دهند این ریسک را دارد که اموال شخصی خودشان ممکن است برای بدهی های شرکت در خطر بیفتد.

چگونه شرکت تضامنی تشکیل می شود؟

مطابق قانون تجارت؛ شرکت تضامنی وقتی تشکیل می‌شود که تمام سرمایه نقدی تأدیه و سهم‌الشرکه غیر نقدی نیز تقویم و تسلیم شده باشد و اگر دارایی شرکت برای تأدیه تمام قروض کافی نباشد هریک از شرکا مسئول پرداخت تمام قروض شرکت است و هر قراری که بین شرکا برخلاف این ترتیب داده شده باشد در مقابل اشخاص ثالث کان لم یکن خواهد بود. در اسم شرکت تضامنی باید عبارت (شرکت تضامنی) و لااقل اسم یک نفر شرکا ذکر شود و در صورتی که اسم شرکت مشتمل بر اسامی تمام شرکا نباشد باید بعد از اسم شریک یا شر کایی که ذکر شده است عبارتی از قبیل (و شرکا) یا (و برادران) قید شود.

در باب تقسیم سود باید ذکر کرد شرکا می توانند مقرر دارند بعضی از شرکا بیش از میزان سهم الشرکه خود سود دریافت دارند. ماده۱۱۹ قانون تجارت آزادی انتخاب طریق تقسیم سود را محدود به انجام دادن عملی از سوی یکی از شرکا نمی کند.

آیا شرکت تجاری می تواند شریک شرکت تضامنی شود؟

پاسخ به سوال فوق مثبت است. شرکتهای تجارتی به هر صورت که باشند می توانند در شرکت تضامنی مشارکت داشته باشند. زیرا همانطور که شریک حقیقی می تواند در شرکت تضامنی داخل شود و مسئولیت داشته باشد شرکتهای تجاری نیز می توانند داخل شرکت تضامنی شوند و مسئولیت داشته باشند.

بیشتر بخوانید: نحوه ثبت شرکت تعاونی

حدود مسئولیت مدیران شرکت تضامنی

مسئولیت شرکا و شرکت در صورتی قابل طرح است که مدیر حدود اختیارات خود را رعایت کرده باشد والا مطابق مقررات عام اشخاص ثالث فقط حق دارند به مدیر مراجعه کنند حتی اگر این اختیارات قبلاً آگهی نشده باشد باز هم شرکت می تواند به محدودیت اختیارات مدیر استناد و معامله را نپذیرد. بنابراین قبل از این که با مدیر یک شرکت تضامنی معامله کنیدابتدا اساسنامه و شرکتنامه شرکت را مطالعه کنید تا اختیارات مدیر یا مدیران شرکت تضامنی را بدانید زیرا عدم آگاهی شما موجب نمی شود که بتوانید علیه شرکت یا شرکا اقامه دعوا کنید.

اگر یکی از مدیران مستقلاً با اشخاص ثالث و به نام و حساب شرکت معامله کرده باشد درصورتی که اختیار آن معامله را نداشته باشد معامله به شرکت راجع نیست حتی اگر ثبت یا آگهی نشده باشد که تصمیم گیری مدیران به اتفاق یا به صورت اتفاقی باشد.البته برخی اساتید حقوق تجارت خلاف این نظر را نیز اعلام نموده اند.

اگر شرکت بخواهد علیه مدیر اقامه دعوا کند چنانچه حین اقامه دعوا مدیر مورد تعقیب دیگر مدیر شرکت نباشد مدیر فعلی به نمایندگی از طرف شرکت علیه او اقامه دعوا خواهد کرد.اگر مدیر خاطی هنوز مدیر شرکت باشد با وجودی که قانون پیش بینی نکرده ولی منطقی است که شرکا را محق در اقامه دعوا بدانیم.

انحلال شرکت تضامنی

ماده ۱۳۶ قانون تجارت موارد انحلال شرکت تضامنی را بیان نموده است. مطابق ماده فوق: «شرکت تضامنی در موارد ذیل منحل می‌شود:

1. در مورد فقرات ۱- ۲- ۳ ماده ۹۳
2. در صورت تراضی تمام شرکا؛ قانونگذار به اراده شرکا احترام گذاشته و فرض نموده که در صورت توافق کلیه شرکا امکان انحلال شرکت تضامنی فراهم شود؛ بنابراین رای اکثریت شرکا نمی تواند باعث انحلال شرکت تضامنی شود و حتی خلاف این امر را نمی توان در شرکتنامه و اساسنامه پیش بینی نمود و به طریق اولی واگذاری انحلال شرکت به مدیران شرکت نیز ممکن نیست.
3. در صورتی که یکی از شرکا به دلایلی انحلال شرکت را از محکمه تقاضا نماید و محکمه آن دلایل را موجّه دانسته و حکم به انحلال بدهد؛ چنانچه یکی از شرکا به دلایلی انحلال شرکت را از دادگاه بخواهد و محکمه آن دلایل را موجّه می داند و حکم به انحلال شرکت تجاری می دهد؛ البته زمانی که دلایل انحلال منحصراً مربوط به شریک یا شرکا معینی باشد دادگاه آن شریک یا شرکا را اخراج می نماید و بخاطر ایشان شرکت را به کلی منحل نمی کند.
4. در صورت فسخ یکی از شرکا مطابق ماده ۱۳۷؛ فسخ شرکت تضامنی وقتی امکان دارد که در اساسنامه این حق از شرکا سلب نشده و ناشی از قصد اضرار نیز نباشد تقاضای فسخ باید شش ماه قبل از فسخ کتباً به شرکا اعلام شود و اگر موافق اساسنامه باید سال به سال به حساب شرکت رسیدگی و فسخ در موقع ختم محاسبه سالیانه به عمل خواهد آمد.
5. در صورت ورشکستگی یکی از شرکا مطابق ماده ۱۳۸؛ طلبکاران شخصی شرکا نمی توانند طلب خود را از دارایی شرکت تضامنی درخواست کنند البته می‌توانند نسبت به سهمیه مدیون خود از منافع شرکت یا سهمی که در صورت انحلال شرکت ممکن است به مدیون مزبور تعلق گیرد اقدام کنند. زیرا ورشکستگی شرکت به معنای ورشکستگی شرکا و ورشکستگی بعضی از شرکا به معنی ورشکستگی شرکت نیست و این موارد ملازمه قانونی باهم ندارند. البته طلبکاران شخصی شرکا در صورتی که نتوانسته باشند طلب خود را از دارایی شخصی مدیون خود وصول کنند و سهم مدیون از منافع شرکت کافی برای تأدیه طلب آن‌ها نباشد می‌توانند انحلال شرکت را تقاضا نمایند البته برای این امر شما باید حداقل شش ماه قبل قصد خود را به‌وسیله اظهارنامه رسمی به اطلاع شرکت رسانده باشید. در این صورت شرکت یا بعضی از شرکا می‌توانند تا وقتی که حکم نهایی انحلال صادر نشده با تأدیه طلب دائنین مزبور تا حد دارایی مدیون در شرکت یا با جلب رضایت آنان به طریق دیگر از انحلال شرکت جلوگیری کنند.
6. فوت یا محجوریت یکی از شرکا طبق مواد ۱۳۹ و ۱۴۰: در صورت فوت یا حجر یکی از شرکا، باقی ماندن شرکت یا انحلال آن موقوف به رضایت سایر شرکا و قائم‌مقام متوفی خواهد بود.