یکی از مشاغل کهن در همه ی جوامع با هر دین و مذهب و فرهنگ و اعتقاداتی، شغل شریف کارگری است. این موضوع که کارگر دقیقا کیست همواره در میان اقشار کارگر و کارفرما سوال بوده است.
قانون کار که در اکثر کشور ها نیز با همین عنوان از آن یاد می گردد یک قانون حمایتی از کارگران است که رویکرد حمایت حداکثری از قشر کارگر را دارد.
به موجب قانون کار جمهوری اسلامی ایران که در سال ۱۳۶۸ شمسی از سوی مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است، برای تنظیم روابط میان کارگران و کارفرمایان، برای آنها حقوق و تکالیفی در نظر گرفته شده است. در این قانون ابتدا مفهوم کارگر تعریف شده است.
مفهوم لغوی کارگر
در لغت کارگر به معنای کار کننده است و کار یک مفهوم کلی است که میتواند هر عملی را در بر بگیرد. در تعریف و اصطلاح عرفی، کارگر به کسی گفته می شود که در کارخانه یا کارگاه یا محلی که معمولا محل کار نامیده می شود، به صورت منظم کاری را انجام میدهد.
منظور از منظم آن است که برای انجام آن کار چه از حیث زمانی و جنبه های دیگر، نظم خاصی برقرار باشد. مانند روزمزد یا ماه مزد یا کار بصورت پروژه ای و یا تمام وقت و پاره وقت و… . در واقع، مفهوم کارگر در کنار مفهوم کارفرما و مفهوم کارگاه معنا پیدا میکند.
در عرف کارفرما فردی است که سرمایه و وسایل کار یک اداره یا موسسه تولیدی یا خدماتی را دارد ولی برای تولید کالا یا ادامه خدمات، باید از نیروی کار دیگران استفاده نماید و کارگاه محلی است که کارگر به درخواست کارفرما در آنجا کار میکند.
کارگر نیز اینگونه تعریف می شود که به فردی که به هر عنوان به دستور کارفرما در مقابل دریافت حقوق یا مزد کار میکند کارگر گفته می شود. پس ملاک کارگر دریافت مزد و تبعیت از دیگری است؛ یعنی کار او در خدمت دیگری باشد.
مفهوم کارگر در قانون کار
مطابق با ماده دو قانون کار کارگر از لحاظ این قانون کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق السعی اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می کند .
ویژگی های کارگر در قانون کار
برای اینکه بدانیم از لحاظ قانونی دقیقا کارگر چه کسی است، باید بدانیم که شخصی به عنوان کار تحت حمایت قانون کار می باشد که ویژگی های زیر را داشته باشد.
الف) کارگر باید شخص حقیقی باشد
مطابق با قانون در جمهوری اسلامی با دو نوع شخصیت روبرو هستیم. شخصیت حقوقی و شخصیت حقیقی. منظور از شخصیت حقیقی یک فرد است که هر فرد در حقیقت حائز یک شخصیت حقیقی است.
علاوه بر افراد در جامعه ، اشخاص دیگری هم مانند گروه ها ، جمعیت ها ، موسسات ، سازمان ها و… وجود دارند که طرف حق یا تعهد قرار میگیرند. به این نوع اشخاص اشخاص حقوقی می گویند، این ها وجود طبیعی ندارند و دارای وجود فرضی و اعتباری می باشند در حقیقت شخص حقوقی نتیجه ی فعالیت های اجتماعی است که به موجب قانون و از اجتماع دو یا چند شخص حقیقی ایجاد می شود.
این اشخاص دقیقا مانند اشخاص حقیقی دارای حقوق تکالیف و اموالی هستند که به طور کلی از اموال و حقوق و دارایی افرادی که آن را تشکیل می دهند جداست و دارای کلیه حقوق و تکالیفی می باشند که قانون برای اشخاص حقیقی شناخته است اما ویژگی هایی که مربوط به طبیعت و فطرت و سرشت انسانی است و به عبارت دیگر مختص انسان است. مانند حقوق و وظایف پدری و پسری.
ب) دریافت حق السعی از کارفرما
کارگر در مقابل کاری که انجام میدهد باید، مزد و حقوق و مزایا دریافت نماید و قرارداد کار، قراردادی است که در آن کار در عوض مزد انجام می گیرد. این عوض ممکن است لزوما پول نباشد و در عوض کار چیز دیگری به کارگر داده باشد اما اگر کار مجانی باشد، شخص از نظر قانون کارگر نیست.
ت) تبعیت کاری از کارفرما
کارگر در حدود موضوع کار باید تابع کارفرما باشد. یعنی در تمامی مسائل کاری از کارفرما تبعیت کند و کسی که به طور مستقل و برای خودش کار میکند، کارگر نیست.
ث) تبعیت حقوقی از کارفرما
بین کارگر و کارفرما باید رابطه ی حقوقی برقرار باشد. رابطه ی حقوقی به این معنی است که طرفین به موجب قرارداد با یکدیگر همکاری می نمایند و به وجب همین قرارداد نیز، کارگر از کارفرما و یا از نماینده کارفرما دستور می گیرد.
ج) تبعیت اقتصادی از کارفرما
كارگر علاوه بر تبعیت حقوقی، از لحاظ اقتصادی نیز تابع كارفرماست. بنابراین كسانی كه در مؤسسات غیرانتفاعی فعالیت كنند و در مقابل كار خود، عوضی دریافت نكنند، كارگر محسوب نخواهند شد.
نتیجه گیری
مفهوم کارگر در قانون کار شامل اشخاصی می شود که در قبال دریافت مزد عمل مورد درخواستی را انجام می دهند. با توجه به این تعریف حتی اساتید و معلمان هم کارگر محسوب می شوند و از مزایای حقوق کار بهره مندند.
مفهوم کارگر همواره حقوق و تکالیفی دارد که به موجب قانون از آنان حمایت می گردد. شخصی که قصد دارد به عنوان کارگر در محلی کار کند باید بداند که اولا کارگر کیست و ثانیا چه حقوق و تکالیفی دارد. این موضوع باعث میگردد که کارگران حقوق خود را بشناسد و در مواردی زیر باز حرف زور کارفرمایان نروند.
در نوشته «حق و حقوق کارگران» سایت وکیل تاپ بصورت مفصل حق و حقوق این قشر زحمت کش بیان شده است.
سوالات رایج
اگر کار مجانی باشد، کارگر محسوب نمی شود اما اگر توافق بر گرفتن دستمزد بوده باشد و هنور دستمزد نگرفته باشد شخص کارگر است و میتواند حقوق خود را دریافت نماید.
خیر. کارفرما مکلف از است که جدای از حقوق، کارگر را بیمه نماید.
خیر اینها مبالغی است که به حقوق اضافه میشود.
آیا پزشک جزء کارگر حساب میشود؟
با توجه به قانون کار هرکسی که در قبال عملش برای دیگری بجز دولت کارکنه و مبلغ دریافت کنه کارگره
با سلام چنانچه کارگری قبل از عید سال یعنی ۳یا۴ماه قبل از عید ترک کار کند ایا عیدی شامل حالش میشود