در قانون تجارت ما به انواع مختلفی از شرکت ها تصریح شده است که البته عموم مردم نیز شناخت کافی در خصوص شرکت ها، اقسام و انواع آن نداشته و صرفا دایره ی اطلاعات و معلومات آنها در خصوص شرکت ها به تجاری یا غیر تجاری و یا شرکت دولتی و خصوصی محدود و مربوط می شود.
در این باره لازم به ذکر است که؛ هریک از انواع شرکت های تصریح شده در قانون تجارت دارای ویژگی ها و قوانین و مقررات منحصر به خود را دارا می باشد و فرد یا افرادی که قصد ثبت و تاسیس یک شرکت را دارا می باشند، می بایست با توجه به ویژگی ها و خصوصیات هر شرکت و البته هدف و یا اهداف مورد نظر خود اقدام به ثبت و تاسیس شرکت نماید.
در این نوشتار قصد داریم به شرکت های بازرگانی، اهداف، کار و شرایط حاکم بر این قبیل شرکت ها اشاره ای داشته باشیم.
انواع شرکت ها در قانون تجارت
مطابق با قانون تجارت، شرکت ها بر اساس قواعد حاکم بر آن و مسئولیت هریک از شرکای شرکت در برابر یکی دیگر، و البته مسئولیت شرکا در برابر طلبکاران شرکت، به شرکت های سرمایه ای، شرکت های شخصی، شرکت های مختلط و شرکت های کمیتی تقسیم می شوند.
اما در این خصوص باید بیان داشت که؛ منظور از شرکت های سرمایه ای؛ شرکتی است که مسئولیت و اعتبار شرکت بر اساس میزان سرمایه ای است که شرکا در حین تاسیس یا پس از آن در شرکت وارد نموده اند.
حتی این امر به قدری مهم و ضروری تشخیص داده شده است که قانون شرکت های سرمایه را ملزم نموده است که در کلیه سربرگ ها و مکاتبات خود می بایست میزان سرمایه ی شرکت را مشخص نمایند.
شرکت هایی از قبیل، شرکت سهامی عام، سهامی خاص، با مسئولیت محدود از زمره شرکت های سرمایه ای به حساب می آیند.
-
شرکت های شخصی
اما در شرکت های شخصی، برعکس شرکت های سرمایه ای، اعتبار و مسئولیت شرکت و شرکا بر اساس میزان سرمایه و دارایی شرکت نمی باشد، بلکه این شخصیت و اعتبار شرکای شرکت می باشد که برای فعالیت یا انجام تعهدات شرکت ملاک قرار می گیرد.
همچنین شرکا در شرکت های شخصی، مسئولیت های بیشتری در قبال طلبکاران شرکت نسبت به شرکت های سرمایه ای دارند، زیرا اگر یک شرکت شخصی، ورشکست یا منحل شود و طلب طلبکاران از شرکت قابل وصول نباشد، هریک از شرکای شرکت های شخصی در برابر کلیه ی طلب طلبکاران مسئول پرداخت می باشد.
(همانند مسئولیت تضامنی در اسناد تجاری) شرکت های تضامنی و نسبی از جمله ی شرکت های شخصی محسوب می شوند.
-
شرکت مختلط
نوعی دیگری از تقسیم بندی های شرکت، شرکت های مختلط می باشد. شرکت های مختلط همانطور که از نام آن پیداست، از ترکیب و اختلاط دو شرکت سرمایه ای و شخصی به وجود خواهد آمد.
شرکت های مختلط عمدتا در مواردی تشکیل می شوند که برخی از شرکای شرکت سرمایه برای انجام تاسیس و ایجاد شرکت را دارد اما تخصص و تبحر کافی در جهت فعالیت و اداره ی شرکت را ندارد و شخص یا اشخاص دیگری از شرکای شرکت توانایی و تبحر کافی را در امور تجاری و غیر تجاری دارا می باشد اما سرمایه کافی را ندارند که در این صورت با تشکیل شرکت های مختلط، سرمایه ی شرکت را شرکای دارای سرمایه و اداره و فعالیت در امور شرکت را شرکای دیگر متحمل می شوند که البته مسئولیت در پرداخت مطالبات طلبکاران شرکت نیز شرکای اداره ی کننده شرکت دارا می باشند.
شرکت مختلط به دو صورت شرکت مختلط سهامی (ترکیب سهامی خاص و تضامنی) و شرکت مختلط غیر سهامی (ترکیبی از مسئولیت محدود و تضامنی)
-
شرکت های کمیتی
و اما در نهایت شرکت های کمیتی، به شرکت هایی گفته می شود که هدف از ایجاد و تاسیس آن به جهت رفاه حال مردم و ارائه ی خدمات می باشد، که اصولا از تعداد شرکای زیادی برخوردار بوده و سود حاصل از فعالیت نیز کم می باشد.
شرکت های تعاونی از جمله شرکت های کمیتی در قانون تجارت ما محسوب می شوند.
منظور از شرکت های بازرگانی چیست؟
پس از آشنایی با انواع شرکت ها در قانون تجارت، مساله ی حائز اهمیت دیگر درخصوص شرکت ها، بحث موضوع و نحوه ی فعالیت آنها می باشد.
عمدتا هدف از تاسیس و ایجاد یک شرکت دربین شرکا، کسب و سود منفعت می باشد و اهداف اقتصادی در اغلب موارد قالب بر ارائه ی خدمات به مردم و اعضای جامعه می باشد.
به همین دلیل نیز قانون تجارت در ماده یک بیان داشته است که؛ تاجر کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قرار بدهد.
مطابق با این ماده تفاوتی بین شخص حقیقی و حقوقی وجود نداشته است و هر شخص یا اشخاصی که شغل عادی و معمول آنها مرتبط با اموری تجاری و کسب سود و منفعت می باشد تجاری محسوب می شود.
اهداف و کار شرکت های بازرگانی چیست؟
همانطور که اشاره شد، مهم ترین هدف در شرکت های بازرگانی یا تجاری کسب سود و منفعت می باشد این نکته را باید اظهار داشت که، گاهی اوقات هدف شرکا و مدیران شرکت در بدوا تاسیس فعالیت در امور تجاری و بازرگانی نمی باشد اما با توجه به نوع شرکت تاسیس شده، در هر حال آن شرکت تجاری محسوب می شود حتی اگر موضوع فعالیت آنها تجاری نباشد.
به جهت توضیحات بیشتر در این باره؛ مطابق با ماده ۲ از قانون لایحه ی اصلاحی قانون تجارت؛ شرکت سهامی شرکت بازرگانی محسوب می شود، ولو اینکه موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد.
همچنین مطابق با ماده ۱۱۶ قانون تجارت؛ شرکت تضامنی شرکتی است که تحت اسم مخصوصی برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می‌شود
اگر دارایی شرکت برای تأدیه تمام قروض کافی نباشد هر یک از شرکاء مسئول پرداخت تمام قروض شرکت است.
هر قراری که بین شرکاء برخلاف این ترتیب داده شده باشد در مقابل اشخاص ثالث کان لم یکن خواهد بود.
اما در سایر شرکت ها اگر موضوع و فعالیت شرکت تجاری محسوب شود، شرکت را می بایست تجاری و مشمول قواعد و قوانین شرکت های تجاری دانست.
برای اینکه بدانیم چه اعمال و اقداماتی تجاری محسوب می شود می بایست به موضوع ماده ۲ قانون تجارت اشاره شود.
مطابق با ماده ۲ قانون تجارت، معاملات تجارتی از قرار ذیل است:
- خرید یا تحصیل هر نوع مال منقول به قصد فروش یا اجاره اعم از اینکه تصرفاتی در آن شده یا نشده باشد.
- تصدی به حمل و نقل از راه خشکی یا آب یا هوا به هر نحوی که باشد.
- هر قسم عملیات دلالی یا حق العمل کاری (کمیسیون) و یا عاملی و همچنین تصدی به هر نوع تأسیساتی که برای انجام بعضی امور ایجاد می‌شود از قبیل تسهیل معاملات ملکی یا پیدا کردن خدمه یا تهیه و رسانیدن ملزومات و غیره.
- تأسیس و به کار انداختن هر قسم کارخانه مشروط بر اینکه برای رفع حوائج شخصی نباشد.
- تصدی به عملیات حراجی.
- تصدی به هر قسم نمایشگاه های عمومی.
- هر قسم عملیات صرافی و بانکی.
- معاملات برواتی اعم از اینکه بین تاجر یا غیر تاجر باشد.
- عملیات بیمه بحری و غیر بحری
- کشتی سازی و خرید و فروش کشتی و کشتیرانی داخلی یا خارجی و معاملات راجعه به آنها.
لازم به ذکر است که معاملات مربوط به اموال غیر منقول به هیچ عنوان تجاری محسوب نمی شود.
نتیجه گیری
در پایان و به عنوان نتیجه گیری کلی از آنچه که بیان شد؛ در قانون تجارت، انواع مختلفی از شرکت ها پیش بینی شده است که بر افراد بر اساس قوانین و مقررات حاکم بر هر شرکت و البته کار و هدف خود اقدام به تاسیس آن می نمایند.
اما غالبا هدف از ایجاد و تشکیل یک شرکت، کسب و سود منفعت می باشد و در صورتی که نوع و کار مدنظر شرکای شرکت مربوط به امور تجاری تصریح شده در قانون تجارت باشد آن شرکت تجاری و احکام و قواعد مربوط به شرکت های تجاری بر آن شرکت جاری خواهد شد.
سوالات متداول
به شرکت هایی گفته می شود که هدف اصلی آنها از تشکیل شرکت، جلب سود و منفعت بوده و نوع فعالیت و اقدامات انجام شده در شرکت نیز بیانگر این موضوع باشد.
شرکت های شخصی به شرکت هایی گفته می شود که شخصیت و اعتبار شرکای شرکت مبنا و علل اعتماد افراد به جهت ورود به شرکت، درخواست خدمات یا سرمایه گذاری می باشد.
اصل بر این است که معاملات صورت گرفته از سوی تجار یا شرکت های تجاری به قصد تجارت و تجاری می باشد مگر اینکه؛ اثبات شود برای حوائج شخصی یا امور غیر تجاری انجام شده است.
