امروزه با توجه به گسترده شدن شهرها و افزایش جمعیت، جایگاه و نقش شهرداری اهمیت بیشتری می یابد. زیرا مدیریت شهری وابسته به برنامه ریزی دقیق و انجام وظایف قانونی توسط شهرداری می‌باشد.
از نظر قانون شهرداری یا بلدیه به یک نهاد اجرایی عمومی گویند که وابسته به دولت نیست و غیردولتی می‌باشد. مسئولیت شهرداری با شهرداری بوده که توسط شورای شهر منتخب شهروندان انتخاب می‌شود. اولین بار شهرداری با نام «بلدیه» در تهران و پس از تصویب قانون بلدیه در سال ۱۲۸۶ هحری شمسی تأسیس شد.
تحلیل ماده ۵۵ قانون شهرداریها در خصوص وظایف شهرداری
در تمامی کشورهای جهان، شهرداریها بر اساس قانون، دارای شرح وظایف و تکالیف مشخصی هستند و این وظایف را به صورت کلی می‌توان به پنج دسته تقسیم کرد که شامل وظیفه‌های عمرانی و مربوط به شهرسازی، ارائه خدمات، نظارت و محافظت از اموال عمومی، ایجاد فضای سبز و رفاه شهروندان و دریافت عوارض شهری می‌باشد.
کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و شهرداریها در ایران دارای وظایفی مشخصی هستند. وظایف شهرداریها در ماده ۵۵ قانون شهرداریها تعیین شده که در سال ۱۳۳۴ تصویب گردیده است.
بر اساس ماده ۵۵ قانون شهرداریها، شهرداری های هر یک از شهرستان‌ها دارای وظایف متعددی هستند که به صورت کلی به هفت دسته طبقه بندی می‌شود.
این هفت دسته عبارتند از:
- ساخت ساختمانها، معابر و خیابان‌ها، باغ‌ها و توسعه آنها
- تمیز نگه داشتن خیابان‌ها و فضای سبز، فاضلاب‌ها و ایجاد روشنایی برای فضای شهری
- برنامه ریزی و تنظیم بودجه احداث ساختمان و اجرای برنامه‌ها پس از تصویب در شورای شهر
- احداث اماکن عمومی جهت ارائه خدمات به شهروندان همانند گورستان، پارک‌ها، غسالخانه، سرویس‌های بهداشتی، کتابخانه عمومی و غیره.
- صدور جواز کسب برای حرف و مشاغل مختلف
- دریافت عوارض شهری
- آسفالت کردن کوچه و خیابان‌های شهر
نکات مربوط به ماده ۵۵ قانون شهرداریها
- سد معبر و سو استفاده از پیاده روها، میدان‌ها و پارک ها و سایر اماکن عمومی ممنوع می‌باشد و وظیفهٔ رفع مانع از آنها بر عهده شهرداریها است.
- در مواردی که وزارت نیرو، آب و برق مورد نیاز را در بخش‌ها یا مناطقی از شهر تأمین نکرده است، احداث و توزیع و دریافت هزینه‌های آن برعهده شهرداری است.
- شهرداری وظیفه دارد که مناطق خاصی را برای انباشت زباله و نخاله‌های ساختمانی و فاضلاب شهری پیش بینی کند و محل آن را به اطلاع عموم شهروندان برساند. این مناطق باید در خارج از حوزه شهر پیش بینی شوند و تمامی افرادی که وظیفه تخلیه زباله‌ها و موارد فوق را دارند باید در آن محل‌های تخلیه کرده در غیر این صورت جرم انجام داده و حسب مورد مجازات می‌شوند.
- پیشگیری و جلوگیری از تکدی گری و گدائی و جمع آوری آن ها در سطح شهر بر عهده شهرداری است.
- محافظت و نگهداری از اموال عمومی شهری بر عهده شهرداری است و شهرداری مکلف است در صورت بروز خسارت به آنها علیه افرادی که مسئول هستند در دادگاه طرح دعوی نماید.
- احداث میادین و مراکز خرید و فروش مایحتاج عمومی مانند میوه و تره بار نیز بر عهده شهرداری است.
با این توضیح اگر شهرداری به هر یک از وظایف خود که در ماده ۵۵ قانون شهرداریها پیش بینی شده عمل نکند و یا مصوباتی برخلاف این ماده تصویب کند، مسئول بوده و اگر خسارتی به دلیل این کار به فردی وارد شود مکلف به جبران خسارت است.
چگونه از شهرداری به دلیل عدم انجام وظایفش شکایت کنم؟
به صورت کلی اگر با این موضوع مواجه شدید که شهرداری وظایف مقرر در ماده ۵۵ قانون شهرداریها را انجام نداد یا مصوبه و تصمیمی برخلاف ماده ۵۵ و وظایف خود اتخاذ کرد، در ابتدا به شهرداری محل سکونت خود مراجعه کنید. سپس موضوع را از اداره حقوقی شهرداری پیگیری نمایید و اگر به درخواست و تقاضای شما ترتیب اثر داده نشد بر اساس اصل ۱۷۳ قانون اساسی حق دارید شکایت خود را در دیوان عدالت اداری مطرح کنید.
طبق اصل ۱۷۳ قانون اساسی، به منظور بررسی شکایات و دعاوی شهروندان و مردم از شهرداریها، آنها حق مراجعه به دیوان عدالت را دارند. این نهاد جزیی از قوه قضاییه است و تحت نظارت رییس قوه قضاییه و بر اساس قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب ۱۳۹۲ فعالیت می‌کند.
البته لازم به ذکر است در صورتی می‌توان از شهرداری در دیوان عدالت اداری شکایت کرد که موضوع شکایت مربوط به فعالیت‌های حاکمیتی و ماده ۵۵ شهرداری باشد نه سایر فعالیت‌های اقتصادی.
نمونه دادخواست طرح دعوا علیه شهرداری در دیوان عدالت اداری
مشخصات طرفین:
اقامتگاه شاکی:
وکیل شاکی: مشخصات وکیل در صورت وجود
طرف شکایت: شهرداری…. (کمیسیون ماده ۱۰۰ قانون شهرداریها)
موضوع شکایت و خواسته: نقض و ابطال رأی شماره …. مورخ …. صادره از کمیسیون ماده ۱۰۰ مبنی بر تأیید رأی | مورخ …. کمیسیون بدوی ماده ۹۰۰ شهرداریها و صدور دستور موقت مبنی بر جلوگیری از اجرای آن
شرح شکایت و دلایل و مستندات:
ریاست محترم دیوان عدالت اداری با سلام، احتراماً به استحضار عالی می‌رساند:
اینجانب …. نسبت به رأی شماره … مورخ …. کمیسیون تجدیدنظر ماده ۱۰۰ که در تأیید رأی مورخ… کمیسیون بدوی ماده ۱۰۰ قانون شهرداریها صادر گردیده است اعتراض داشته و با استناد به ماده ۱۱ قانون دیوان عدالت اداری تقاضای نقض رأی معترض عنه را دارم.
مقدمتاً به عرض قضات محترم دیوان عدالت اداری می‌رساند همسایه اینجانب شکایتی علیه اینجانب به شهرداری …. تقدیم که شهرداری موضوع را به کمیسیون ماده ۱۰۰ ارجاع می‌نمایند. شاکی مدعی است که مالک کوچه بوده و اینجانب حق باز کردن پنجره به کوچه را ندارم. کمیسیون بدوی ماده ۱۰۰ اینجانب را به پرداخت جریمه و مسدود نمودن پنجره محکوم نمود که با اعتراض به کمیسیون تجدیدنظر ماده ۱۰۰ قانون شهرداری ها ارجاع شد. کمیسیون مذکور رأی کمیسیون بدوی را تأیید نمود و در حال حاضر درصدد اجرای آن می‌باشد. رأی معترض عنه بنا به دلایل نیل مخدوش می‌باشد:
همانطور که مستحضر هستید مرجع رسمی رسیدگی به تظلمات و شکایات مطابق قانون اساسی مراجع قضایی دادگستری می‌باشد و به موجب محتویات پرونده کمیسیون ماده ۱۰۰، شاکی همسایه اینجانب بوده و موضوع نیز ترافعی و در صلاحیت محاکم دادگستری می‌باشد، بعلاوه صلاحیت کمیسیون ماده ۱۰۰ قانون شهرداریها در قانون مشخص و معین می‌باشد که موضوع مطروحه در صلاحیت کمیسیون مذکور نبوده و نمی‌باشد، لذا با عنایت به مراتب فوق، بدواً به استناد مواد ۱۳، ۱۴ و ۱۵ آیین دادرسی دیوان عدالت اداری صدور دستور موقت و در ماهیت به استناد ماده ۱۱ قانون دیوان عدالت اداری صدور حکم بر نقض و ابطال رأی کمیسیون بدوی و تجدیدنظر شهرداری…….. مورد استدعاست.
مطلب جالبی بود. ممنون
با عرض سلام.
جاده دو طرفه به طول ۲۰۰متر رفت و برگشت ان که ما در انجا ساکن هستیم خراب و حفره حفره شده به طوریکه بعد از بارندگی نزدیک به یک هفته اب و گل جمع مشود.بعداز مراجعه به شهرداری،ایشان گفتند ک بودجه لازم برای احداث جاده در دسترس نیست و میتوانید شکایت کنید.
به نظر شما راه حل چیست؟ متشکرم