قانون سفته ضمانت حسن انجام کار

لازمه حیات هر انسانی مشروط بر تأمین نیازهای اولیه از جمله خوراک، بهداشت، سلامت روان و … است. مؤلفه تأمین نیازهای اولیه هر فرد، امرار معاش و کسب درآمد می باشد و لازمه کسب درآمد داشتن شغل مناسب خواهد بود.

اما داشتن شغل مناسب در شرایط فعلی جامعه امری دشوار و بعضاً پیچیده است. چون جدای از مشاغل دولتی، بار عظیم تأمین شغل افراد جامعه بر عهده صنایع و شرکت های خصوصی است که هر شرکت با توجه به قوانین استخدامی خود نسبت به جذب نیرو اقدام می کند.

فرض را بر این می گذاریم که فرد شغلی پیدا کرده اما در فرایند استخدام با مسائلی از قبیل حقوق و دستمزد کم، عدم تناسب تخصص با شغل انتخابی، کار کردن دو ماه اول قرارداد بصورت آزمایشی و از همه مهمتر دادن تضمین و ضمانت معتبر مواجه می شود.

بله شرکت های خصوصی اکثراً در هنگام استخدام پرسنل جدید از آنها درخواست دادن تضمین یا ضمانت می کنند که این می تواند در قالب معرفی از سوی شخصی معتمد، دادن چک سفید امضاء، دادن سفته با شرایطی که همین مسائل ممکن است فرد متقاضی کار را با تردید رو به رو سازد که فردا روز با دادن این چک و سفته برای من مشکلی پیش نیاد یا اینکه اگر به ناچار باید ضمانت بدم چه نکاتی را رعایت کنم تا فردا روز مشکلی برام پیش نیاد.

همه اینها سوالاتی است که کسانی که قصد استخدام دارند و شرکت مربوطه از ایشان ضمانت درخواست کرده است، می باشد.

اما شرکت ها خوب می دانند که چک یا معرفی ضامنی معتبر برای هر کس مقدور نیست؛ پس به ناچار شرکت ها یک گام به عقب برداشته و به سفته رضایت داده اند. اما همین سفته ضمانت حسن انجام کار را شخص متقاضی کار به چه شکل باید تکمیل کنه که از موجبات قانونی پیش بینی نشده جلوگیری شود؟

در نوشتار پیش رو، با توجه به طرح سؤالات بالا تلاش می کنیم که توضیحی پیرامون سفته ضمانت حسن انجام کار ارائه نماییم و به دنبال آن قوانین و نکاتی که در هنگام تنظیم سفته باید رعایت شود را آورده تا نگاه روشنی به قوانین سفته ضمانت حسن انجام کار داشته باشید.

سفته راهی برای ضمانت حسن انجام کار

سفته به موجب تعریفی که در قانون تجارت از آن شده است، سند تجاری است که صادرکننده آن وجه قید شده در روی سفته را در تاریخ معین یا به صورت عندالمطالبه اعم از اینکه در وجه شخص معین باشد یا در وجه حامل باشد، صادر می کند و خود را در مقابل دارنده سفته، متعهد به پرداخت مبلغ آن می نماید.

پس ماهیت سفته متعهد شدن شخص صادرکننده در مقابل دارنده سفته نسبت به پرداخت مبلغ مندرج در آن است.

اما هر سند تجاری بالاخص سفته می تواند ماهیت ضمانت نیز داشته باشد، یعنی شخص صادرکننده آن را از بابت ضمانت کار یا قراردادی تنظیم کند تا اگر خلاف تعهدات کاری یا قراردادی اتفاق افتاد، شخص ذی نفع آن قرارداد یا دارنده سفته بتواند به موجب قرارداد تنظیمی با تعهدات کاری، نسبت به جبران خسارات وارده با توسل به سفته ضمانت اقدام کند.

خسارت زدن، شرط دریافت مبلغ سفته نیست

سفته ضمانت کاری که از آن به عنوان سفته ضمانت یا تضمین حسن انجام کار یاد می شود توسط کارگر یا کارمندی که قصد اشتغال در واحد صنفی یا شرکتی را دارد، با شرایطی تنظیم و صادر می شود تا کارفرما یا مسئول آن واحد صنفی یا شرکت در صورتی که نقض تعهدی از جانب کارگر یا کارمند ایجاد شد، دستش به جایی بند باشد تا بتواند خسارت خود را دریافت کند.

اما آیا حتماً باید خسارت به کارفرما وارد شود؟

خیر، همین که تعهدات قراردادی یا کاری از جانب شخص متعهد (کارگر یا کارفرما) نقض شد، کارفرما می تواند بر روی سفته ضمانت اقدام کند و دلیلی بر اثبات اینکه خسارتی به ایشان وارد شده وجود ندارد.

برای مثال کارمندی به موجب قرارداد متعهد می شود که یکسال برای شرکت کار کند و از بابت تضمین حسن انجام کار، سفته ای به مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان در وجه کارفرما صادر تا در صورتی که نقض عهدی از جانب کارمند صورت گرفت بتواند اقدامی قانونی کند.

در میانه مدت قرارداد، کارمند شغل مناسب دیگری پیدا می کند و دیگر در محل کار قبلی خود حاضر نمی شود و چون متعهد به قرارداد کار بوده و بایست یکسال برای شرکت کار می کرده، در نتیجه تعهدات قراردادی خود را نقض کرده و کارفرما می تواند به همین دلیل مبلغ مندرج در سفته را از کارمند مطالبه کند حتی اگر از بابت اینکه کارمند در محل کار خود حاضر نشده است، خسارت یا آسیب مالی به شرکت وارد نشده باشد.

در مثال دیگر فردی در یک شرکت نرم افزاری استخدام می شود و کارفرما جدای از قرارداد کار، قرارداد مجزای عدم افشای اطلاعات شرکت را نیز با کارمند جدید منعقد می کند و از همین بابت مبلغ ۵۰ میلیون سفته از کارمند بابت تضمین حسن انجام کار دریافت می کند.

اگر کارمند برخلاف تعهدات قراردادی یعنی عدم افشای اطلاعات مرتبط با شرکت، اطلاعاتی به رقبای شرکت بدهد، و محرز شود که این تخلف را انجام داده است، جدای از مسئولیت مدنی که هر گونه آسیب از این بابت به شرکت برسد و حق شرکت محفوظ است علیه کارمند متخلف طرح دعوا کند، می تواند با توجه به نقض تعهدات قراردادی بر روی سفته ضمانت حسن انجام کار کارمند اقدام کند چون کارمند بر خلاف حسن انجام کار عمل کرده است و مستوجب مجازات قراردادی است.

هر دوی این مثال ها به بعد از انعقاد قرارداد کاری و تودیع سفته ضمانت حسن انجام کار مربوط می شود اما کارگران و کارمندانی که قصد اشتغال در چنین شرکت هایی را دارند و بایست سفته ضمانت حسن انجام کار بدهند، ابهامات و پرسش هایشان مربوط به قبل از انعقاد قرارداد کار و دادن سفته ضمانت حسن انجام کار است و خواستار این هستند که چه نکاتی قانونی و حقوقی را رعایت کنند تا فردا روز شرکت نتواند به هر دلیل بی ارزشی و بعضاً عدم تقصیر کارگر و کارمند، از حربه سفته ضمانت حسن انجام کار استفاده نکند تا تَن و بدن این قشر کوشا و ضعیف جامعه را بلرزانند.

انعقاد قرارداد کار مقدمه دریافت سفته

اصل بر این است که پیش از دادن سفته ضمانت حسن انجام کار، کارفرما قرارداد کار با کارگر یا کارمند منعقد کند که این قرارداد مکتوب است و شرایط کار، دستمزد، روزهای کاری، و سایر تعهداتی که کارگر یا کارمند در مدت فعالیت شغلی خود باید انجام دهد یا انجام ندهد آورده می شود و حتماً حتماً اگر کارفرما در این شرایط از شما سفته ضمانت حسن انجام کار خواست، شماره تمامی سفته های داده را در قرارداد بیاورید و تاریخ تودیع سفته های ضمانت حسن انجام کار را ذیل شماره سفته های بنویسید.

اگر در قرارداد کار بخشی به درج شماره سفته های ضمانت حسن انجام کار اختصاص داده نشده است، در انتهای آخرین برگ قرارداد خودتان بخشی را اضافه کرده و این عبارت را متذکر شوید:

به موجب قرارداد حاضر اینجانب مبلغ ………. ریال و به حروف ………. ریال در …….. فقره سفته به شماره های ……… ، ………..، ………. و …. از بابت ضمانت حسن انجام کار در ید کارفرما/ یا مسئول مربوطه شرکت به نام ………….. تودیع نمودم.

پس از امضاء قرارداد شما یک نسخه از قرارداد را حتماً نزد خود نگه دارید.

مشکل آنجا بوجود می آید که قرارداد مکتوبی منعقد نمی شود بلکه صرفاً توافقی زبانی و شفاهی میان کارگر یا کارمند و کارفرما بوجود می آید اما در این صورت شما همین متن که در بالا آمده را نوشته و از کارفرما امضاء و اثر انگشت یا مهر شرکت را بگیرید تا فردا روز مشخص باشد که شما به شرکت سفته ضمانت حسن انجام کار داده اید.

قوانین مرتبط با مندرجات سفته ضمانت حسن انجام کار

پس از رعایت شرایط قرارداد کار، بایست به مندرجات سفته عنایت ویژه ای شود. تمامی سفته ها دارای مبلغ چاپی است و تا سقف آن مبلغ می توان در سفته مبلغ مجزایی قید کرد و فراتر از آن دیگر ماهیت سند تجاری ندارد و می توان به عنوان یک سند عادی حقوقی مورد توجه قرار داد.

از این بگذریم، اگر کارفرما از شما ۵۰ میلیون سفته حسن انجام کار تقاضا کرد، شما ۵ فقره سفته با مبلغ چاپی ۱۰ میلیون تومانی را امضاء کنید.

در نوشتن این سفته شرایط به موارد ذیل دقت کنید: 

الف- مدت سفته تا پایان مدت قرارداد: اگر قرارداد کار فی مابین شما و کارفرما منعقد شده است، و مدت در آن قرارداد کاری پیش بینی شده، شما نیز تاریخ سررسید آن سفته را روز پایان قرارداد در نظر بگیرید که البته بیشتر کارفرمایان تقاضا دارند که تاریخ سررسید سفته خالی باشد و سفید بودن تاریخ سررسید مشکلی را برای کارگر یا کارفرما متعهد ایجاد نمی کند.

ب- تاریخ صدور سفته را حتماً قید نمایید: تا مشخص شود چه تاریخی شما سفته را به کارفرما داده اید که البته اگر قرارداد کار منعقد می شود در قرارداد کار نیز تاریخ صدور سفته را قید نمایید.

پ- سفته حتماً در وجه کارفرما صادر شود و قسمت مرتبط با “در وجه” سفید باقی گذاشته نشود: کارفرمایان برای استفاده مطلوب درخواست می کنند که سفته “در وجه حامل” یا اینکه قسمت “در وجه” سفید گذاشته شود که این امر ممکن است فردا روز شما را با مشکلات حقوقی رو به رو کند، چون هر کس می تواند با قید نام خود در آن قسمت مبلغ سفته را از شما مطالبه کند.

ت- بر روی سفته حتماً قید ضمانت حسن انجام کار آورده شود: خیلی مختصر و کوتاه این عبارت در جلوی عنوان به حواله کرد که نام کارفرما ابتدا آورده می شود و سپس مقرر نمایید “از بابت تضمین حسن انجام کار قرارداد شماره …… یا قرارداد تنظیمی به تاریخ …./…./…. ” که همین قید شما را در مقابل تعهدات پیش بینی نشده مالی حین فعالیت در شرکت یا پس از خروج از آن شرکت حفظ خواهد کرد.

چون تنها کارفرما می تواند نسبت به مطالبه سفته اقدام کند و در مرجع قضایی بایست ابتدا اثبات کند که از جانب صادرکننده سفته ضمانت حسن انجام کار چه نقض تعهدی صورت گرفته است و پس از اثبات آن محق به دریافت مبلغ سفته است، با این تفاوت که تنها دارنده سفته (کسی که اسمش در سفته قید شده) می تواند آن را مطالبه کند و اینکه قید به حواله کرد نیز خط زده شود تا کارفرما نتواند آن را بدون ظهر نویسی به دیگری منتقل کند.

ث- در نهایت با رعایت تمامی این نکات کارگر یا کارمند سفته را امضاء نماید: حتی المقدور از تمامی برگه سفته های ضمانت حسن انجام کار کپی دریافت کند.

تعهدات کارفرما در مقابل دریافت سفته

همان طور که تعهداتی به موجب قرارداد کار بر دوش کارگر یا کارمند تحمیل می شود، کارفرما نیز با رعایت تمامی نکات فوق، در مقابل سفته ضمانت حسن انجام کار تعهداتی به صورت ضمنی می پذیرد اعم از اینکه سفته تا پایان قرارداد کار و بعد از آن تا زمانی که عودت داده نشده است، در دست کارفرما امانت است.

هر گونه سوء استفاده از آن به هر طریق از قبیل خرج کردن سفته، مطالبه یا واخواست سفته بدون داشتن دلیل قانونی نسبت به نقض تعهدات از جانب کارگر یا کارمند، مصداق خیانت در امانت محسوب می شود و موجبات کیفری برای خود ایجاد خواهد کرد. پس نسبت به تعهدات و مسائل حقوقی نکته سنجی و ظرافت و حساسیت ویژه ای داشته باشید تا از موجبات حقوقی و کیفری پیشگیری شود.

نتیجه گیری مبحث

در نتیجه سفته ضمانت حسن انجام کار که توسط کارگر و کارمند برای استخدام در مجموعه ای صادر می شود، بایست عنایت ویژه ای نسبت به صدور آن داشت چون خیلی از افرادی که اقدام به صدور سفته ضمانت حسن انجام کار می نمایند هیچ اطلاعاتی از تعهداتی که می پذیرند، ندارند، و اصل را بر این می گذارند که کارفرما اقدامی نمی کند.

حتی مشاهده شده که کارگر یا کارمندی که چندین سال پیش سفته ای به کارفرمایش داده اقدام به استرداد و پس گرفتن آن نکرده و همین امر بخاطر اینکه مطالبه آن سند مشمول مرور زمان نمی شود، یک روزی کسی با قید نام خودش علیه شما اقدام قضایی کند و اینجا است که رعایت نکاتی که در بالا گفته شده است، می تواند کمک کننده شما باشد.

پس نتیجتاً در صدور سفته ضمانت حسن انجام کار دقت بیشتری به خرج دهید تا از عواقب متعاقب بر صدور آن پیشگیری شود.