پیمانکار به معنای کسی است که تعهد به انجام کاری را بر عهده می گیرد و مترادف با مقاطعه کار نیز می باشد. لذا بر این اساس قرارداد، مقاطعه کاری یا پیمانکاری قراردادی است که بر اساس آن کارفرما یا مقاطعه کار انجام عملی با شرایطی معین را در برابر وجه معین در یک مدت تعیین شده به شخص دیگری که پیمانکار یا مقاطعه کار نامیده می شود واگذار می کند.
برای فهم معنای آن می توان کارگر یا به اصطلاح حقوقی اجیر را در نظر داشت که وی هم در قبال وجهی انجام فعلی را برعهده می گیرد که تحت عنوان قانون کار تعریف می شوند. البته ناگفته نماند که اجیر یا کارگر یا پیمانکار تفاوت هایی دارد که باعث می شوند از هم متمایز شوند. ولی مفهوم اولیه آن ها نزدیک به هم هست.
پیمانکار ممکن است شخص حقیقی باشد یا شخص حقوقی. قرارداد پیمانکاری یا مقاطعه کاری بیشتر در مورد ساخت و ساز و امور ساختمانی است. پیمانکاری همچنین ممکن است که در حوزه عمومی باشد و طرق آن دولت باشد یا اینکه در حوزه خصوصی باشد.
مفهوم رتبه بندی یا گرید در پیمانکاری به چه معناست؟
همانطور که گفتیم طرف قرارداد پیمانکار در پیمانکاری ممکن است دولت باشد یعنی دولت انجام طرحی را به پیمانکاری واگذار کند؛ در این حالت برای آن که شخص حقوقی پیمانکاری یا شرکت پیمانکاری بتواند در مناقصات دولت برای پذیرفتن پیمانکاری وارد شود باید گواهی نامه صلاحیت پیمانکاری باشد و این صلاحیت بر طبق رتبه بندی تعیین می شود.
به عبارتی مراکز دولتی اجازه ندارند با شرکت هایی که رتبه بندی ندارند قرارداد ببندند. در واقع رتبه بندی شرکت های پیمانکاری به این معنا است که معیاری و نمره ای به یک شرکت تعلق می گیرد که در رقابت با سایر شرکت ها در زمینه های تخصصی، خود را نشان بدهد.
هر چه رتبه بندی یک شرکت بالاتر برود آن شرکت شناخته شده تر و کار بلد تر محسوب می شود. پس رتبه بندی ملاک و معیاری است که میزان توانایی یک شرکت سنجیده شود.
رتبه بندی پیمانکاران
این رتبه بندی برای این امر است که پیمانکاران راحت تر بتوانند به فعالیت خود بپردازند. همانطور که در بالا گفته شد پیمانکارانی که قصد دارند در پروژه هایی همکاری کنند که بودجه آن پروژه توسط دولت تامین می شود یا بخشی از بودجه آن را دولت تامین می کند. باید دارای این رتبه پیمانکاری باشند.
مقدمه و لازمه ابتدایی رتبه بندی شرکت این است که این شرکت در مرجع ثبت شرکت ها به ثبت برسد. پس از اینکه شرکت به ثبت رسید می توان برای رتبه بندی آن اقدام کرد تا این شرکت در میان سایر شرکت ها به وسیله این رتبه بندی مقیاس و سطح خود را بشناسد.
انجام این رتبه بندی زیر نظر “معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری” است که ناظر بر خدمات و فعالیت های تمامی شرکت ها است.
هر سرمایه گذار یا مجری طرحی که قصد دارد با شرکت هایی قرارداد ببندد مایل است که آن شرکت گواهی صلاحیت های تخصصی خود را کسب کرده باشد تا این سطح کیفی این شرکت اطمینان حاصل شود
اخذ رتبه پیمانکاری
رتبه بندی پیمانکاران ۵ درجه دارد که شرکت های پیمانکاری با توجه به میزان توانایی ها و سوابقی که دارند و با نظر به امتیازات دیگری که دارا هستند، رتبه ۱ تا ۵ را اخذ می کنند. با این توضیح که رتبه ۵ کمترین رتبه و رتبه ۱ بالاترین محسوب می شود. اما رتبه ای که اخذ می شود بعد ها قابل تغییر است و شرکت ها می توانند که آن را بالاتر ببرند.
معیاری که برای رتبه بندی شرکت ها بسیار مهم است، تعداد نیرو های فنی مهندسی که در هیئت مدیره هستند می باشد که بیشتر از باقی افراد مورد توجه و ارزیابی قرار می گیرند.
در این که چه فاکتور هایی برای رتبه بندی شرکت در نظر گرفته می شود باید گفت که بر اساس ابلاغیه معاونت راهبردی نهاد ریاست جمهوری معیار هایی از قبیل: قرارداد های سابق، سطح امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی متخصص و فعال ملاک قرار می گیرد. که بر این مبنا به یک شرکت از کمترین به بیشترین، نمره و رتبه می دهند یعنی از کمترین ۵ تا بیشترین که ۱ می باشد.
مرجعی بررسی رتبه بندی شرکت را بر عهده دارد، سازمان برنامه ریزی می باشد.
شرایط اخذ رتبه پیمانکاری
در اینجا باید شرکت های پیمانکاری را به دو دسته تقسیم کرد. یک دسته شرکت هایی هستند که تمام سهام آن متعلق به افراد ایرانی می باشد و شرکت خصوصی محسوب می شوند و دسته دوم شرکت هایی هستند که تمام سهام آن متعلق دولت و ارگان های دولتی است مثل شهرداری ها و موسسات و …
شرط لازم برای رتبه بندی شرط قرار گرفتن در یکی از دو دسته بالا است. چگونگی رتبه بندی که توسط معاونت راهبردی ریاست جمهوری انجام می شود. بر اساس حوزه کاری و نوع تخصص شرکت است و باتوجه به هر مورد ممکن است این معیارها متغیر بشوند.
شرط دیگر این است که شرکت ثبت شده باشد آنچنان که در بالا هم متذکر شدیم.
از شرایط دیگری که لازم است برای اخذ گواهی رتبه بندی شرکت های پیمانکاری می تواند به موارد زیر اشاره کرد:
- رعایت مقررات حفاظتی فنی و ایمنی و بهداشت در پروژه های قبلی.
- مجهز بودن کارگاه به مواد لازم در زمینه مورد فعالیت و خریداری انواع ادوات و ماشین های لازم.
- داشتن امکانات لازم برای حفاظت از پروژهای قبلی مثل فنس کشی، تامین روشنایی، مجهز بودن به سیستم آتش نشانی، حراست و…
- بیمه کردن کارکنان پروژه و محل پروژه.
- دو سوم اعضای هیات مدیره دارای مدرک اقلا کارشناسی باشند.
مدارک لازم برای رتبه بندی شرکت
مدارک لازم جهت اخذ رتبه ۱ الی ۴ پیمانکاری
- کپی برابر اصل مدارک زیر:
کپی برابر اصل مدارک ثبتی شرکت اگر سهامی خاص است مثل اساسنامه، اظهار نامه، روزنامه، کپی شناسنامه کل سهام دارن و اعضای هیئت مدیره و کپی کارت ملی آنان.
کپی برابر اصل مدارک ثبتی شرکت اگر با مسئولیت محدود است، مثل تقاضا نامه، شرکت نامه، کپی شناسنامه کلیه شرکا.
کپی برابر اصل مدرک تحصیلی اعضای امتیاز آور شرکت. - نسخه تمامی تصاویر موافقت نامه های شرکت.
- سه نسخه از سر برگ شرکت.
مدارک لازم جهت اخذ رتبه ۵ نیز همین می باشد.
درخواست رتبه بندی شرکت
برای در خواست رتبه بندی شرکت باید به سامانه “ساجات” مراجعه کرد. لازم است فرد ابتدا فرم تقاضای رتبه بندی خود را تکمیل کند. و پس از فراهم کردن مدارک به سامانه ساجات مراجعه کند.
که اولین مرحله ثبت نام در سامانه و دریافت گذر واژه است که باید اطلاعات اولیه شرکت در آن درج شود سپس این اطلاعات توسط کارشناس بررسی می شود و اگر تایید شد در مراحل بعدی سایر اطلاعات شرکت با توجه به رشته و پایه درخواستی در سامانه درج و ثبت خواهد شد.
سپس پرونده به سازمان مربوطه ارسال می شود. این سازمان پس از بررسی پرونده و تایید آن، پرونده الکترونیکی شرکت را به استانداری ارسال می کند. سپس تمامی مدارک به طور حضوری دریافت می گردد تا کارتکس شرکت صادر شود.
نکته ی دیگر آنکه به جز مدارک مربوط به شرکت مدارک مورد نیاز برای سامانه ساجات نیز باید فراهم شود.
نتیجه گیری
رتبه بندی شرکت برای شناخته شدن شرکت پیمانکاری لازم است که البته اگر شرکتی در مناقصات پیمانکاری که دولت ارائه می دهد بخواهد شرکت کند باید رتبه بندی داشته باشد و این امر ضروری است.
در واقع میزان توانایی، سابقه و تخصص شرکت با رتبه بندی مشخص می شود. این رتبه بندی از ۱ تا ۵ است و بالاترین نمره و رتبه ۱ به حساب می آید که برای اخذ رتبه یک سالیانی سابقه نیاز است.
سوالات متداول
برای شرکت در قراردادهای پیمانکاری دولت نیاز است، شرکت مذکور سطح کیفی خود را در مقیاس با سایر شرکت ها می باید و… که در بالا تشریح کردیم.
توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی این امر انجام خواهد شد.
این رتبه بندی از نمره و رتبه ۱ تا ۵ است و رتبه ۱ بالاترین نمره محسوب می شود و هرچه از یک بالاتر برود سطحی پایین تر از یک محسوب می شوند. و رتبه ۵ کمترین رتبه محسوب می شود.
