دیوان عدالت اداری مرجعی است که به شکایات مردم علیه ادارات دولتی رسیدگی می کند. باید دانست که اگر مرجع اداری بخواهد علیه مردم طرح دعوا کند این دعوا باید در دادگاه مطرح شود نه در دیوان عدالت اداری. به این دلیل که مرجع دیوان عدالت اداری مخصوص دعوای مردم علیه سازمان های دولتی است.
صلاحیت دیوان عدالت اداری
ماده ۱۰ قانون دیوان عدالت اداری صلاحیت این مرجع را برشمرده است.
ماده ۱۰ – صلاحیت و حدود اختیارات دیوان به قرار زیر است:
۱ – رسیدگی به شکایات و تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از:
- الف – تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی اعم از وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و سازمان تأمین اجتماعی و تشکیلات و نهادهای انقلابی و مؤسسات وابسته به آن‌ها.
- ب – تصمیمات و اقدامات مأموران واحدهای مذکور در بند «الف» در امور راجع به وظایف آن‌ها.
۲ – رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آراء و تصمیمات قطعی هيأتهای رسیدگی به تخلفات اداری و کمیسیون‌هایی مانند کمیسیون‌های مالیاتی، هيأت حل اختلاف کارگر و کارفرما، کمیسیون موضوع ماده (۱۰۰) قانون شهرداری‌ها منحصراً از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آن‌ها.
۳ – رسیدگی به شکایات قضات و مشمولان قانون مدیریت خدمات کشوری و سایر مستخدمان واحدها و مؤسسات مذکور در بند (۱) و مستخدمان مؤسساتی که شمول این قانون نسبت به آن‌ها محتاج ذکر نام است اعم از لشکری و کشوری از حیث تضییع حقوق استخدامی.
دعاوی طاری به زبان ساده
در حقوق و قانون آیین دادرسی مدنی دعاوی تقسیم می شوند به دعاوی اصلی و دعاوی طاری. دعاوی اصلی همان دعوایی است که خواهان ضمن تقدیم دادخواست علیه خوانده مطرح می کند. اما دعاوی طاری دعاوی ای هستند که فرع بر دعوای اصلی است یعنی به عبارتی وارد بر دعاوی اصلی است و همزمان با آن ممکن است بررسی شود.
دعاوی طاری ۴ نوع هستند که عبارت اند از:
- دعوای اضافی
- دعوای متقابل
- دعوای ورود ثالث
- دعوای جلب ثالث
دعاوی اضافی
اگر خواهان علاوه بر دعوای اصلی ضمن همان دعوا، دعوای مرتبط دیگر را علیه خوانده اقامه کند دعوای اضافی نامیده می شود.
دعوای تقابل
دعوای تقابل دعوایی است که خوانده علیه خواهان مطرح می کند.
دعوای ورود ثالث
دعوای ورود ثالث، دعوای شخص ثالثی است که حقی را در دعوا و نفعی را در دعوا برای خود مفروض می داند. لذا ممکن است علیه خواهان یا خوانده صورت بگیرد.
دعوای جلب ثالث
دعوای جلب ثالث دعوای اصحاب دعوای اصلی است بر علیه شخص ثالث.
این موارد در آیین دادرسی مدنی بررسی شده اند. اما صرفا در دادگاه حقوقی کاربرد ندارد و در دیوان عدالت اداری هم در چند مورد می توان از این دعاوی طاری استفاده کرد طبق تصریح قانون در اینجا می خواهیم دعوای ورود ثالث و جلب ثالث را در دیوان عدالت اداری بررسی کنیم.
تعریف ورود ثالث و مثال برای آن
ورود ثالث معنای اقامه کردن دعوا از جانب شخص خارج از دادرسی علیه یک نفر یا تمام اصحاب دعوا.
ورود ثالث دو نوع است که شامل:
- ورود ثالث اصلی
- ورود ثالث تبعی
ورود ثالث اصلی یا استقلالی: در اینجا شخص ثالث برای خودش مستقلا از دیگران حقی قائل است. برای مثال دعوای مالکیت اقامه می شود، الف علیه ب اقامه دعوا مالکیت مالی را اقامه می کند، اما ج به عنوان شخص ثالث ادعا می کند که آن مال ملک وی می باشد نه هیچ کدام از ان دو نفر.
ورود ثالث تبعی: در اینجا بر خلاف مورد قبلی شخص ثالث به صورت مستقل حقی برای خود قائل نیست، بلکه اگر یکی از طرفین دعوا پیروز شود و ذی حق شناخته شود نفعی برای وی دربر خواهد داشت.
جلب شخص ثالث و مثال برای آن
در اینجا یکی از اصحاب دعوا و طرفین دعوا علیه شخص ثالثی طرح دعوا می کنند به عبارتی وی را به دادگاه می کشانند و وی را به دادرسی و دعوای خود وارد می کنند.
برای مثال فرض کنید که شخص الف چکی را به ب برای تضمین یا امانت داده است و آن فرد آن چک را به شخصی دیگر به نام ج انتقال می دهد، حال ج برای وصول آن چک علیه شخص الف طرح دعوا می کند، الف می تواند شخص ب را جلب به دادرسی کند که توضیح دهد این چک برای تضمین و امانت بوده و نباید منتقل می شد.
در دعاوی طاری مثل ورود ثالث و جلب ثالث شرط است که این دعوا با دعوای اصلی مرتبط باشد.
لذا برای اینکه دعوای ورود ثالث و جلب ثالث همزمان و توامان با دعوای اصلی رسیدگی شود باید بین دو دعوا ارتباط وجود داشته باشد به شکلی که نتیجه یکی از آن ها موثر در دعوا دیگری باشد.
در صورتی که این شرط نباشد دادگاه جداگانه به آن رسیدگی میکند.
دعوای طاری جلب ثالث و ورود ثالث در دیوان عدالت اداری
در دیوان عدالت اداری جلب ثالث از جانب طرفین امکان پذیر است. اگر شاکی قصد جلب ثالث داشته باشد، می تواند در مهلتی که حداکثر آن یک ماه یا ۳۰ روز پس از ثبت دادخواست اصلی است، به صورت دادخواست جداگانه یا ضمن همان دادخواست اصلی تقاضای خود را به دیوان عدالت اداری تقدیم کند. حال اگر طرف مقابل شکایت بخواهد که جلب ثالث انجام دهد، میتواند در حالی که به دعوا و شکایت خوانده پاسخ میدهد دادخواست جلب ثالث را تقدیم کند. شعبه دیوان عدالت اداری از این دادخواست ها جلب ثالث کپی آن را برای ثالث می فرستد. دعوای ورود ثالث در دیوان عدالت اداری قابل طرح و امکان پذیر است، به این صورت که شخص ثالث در موضوع دعوا در شعبه برای خود مستقلا حقی قائل باشد یا اینکه خودش را در محق شدن یکی از طرفین ذی نفع بداند.
وارد ثالث میتواند تا قبل از ختم دادرسی با تقدیم دادخواست وارد دعوا بشود.
گفتیم که دعوای متقابل دعوای دیوان عدالت یعنی خوانده علیه خواهان خواهد بود، اما ما دعوای متقابل نخواهیم داشت زیرا دیوان عدالت صالح است برای شکایت های مردم علیه دولت یعنی خوانده ولی شکایت های دولت علیه مردم در صلاحیت دیوان نیست و در صلاحیت دادگاه عمومی است.
ورود ثالث و جلب ثالث در قانون آیین دادرسی مدنی و دیوان عدالت اداری
یکی از شباهت های آن این است که ورود ثالث در آیین دادرسی مدنی تا قبل از ختم دادرسی امکان پذیر است و محدودیت زمانی خاصی ندارد. در دیوان عدالت اداری هم ورود ثالث تا قبل از ختم دادرسی ممکن است.
در تفاوت جلب ثالث در قانون آیین دادرسی مدنی و قانون دیوان عدالت اداری باید گفت که در قانون آیین دادرسی فرصت و مهلت این امر تا پایان اولین جلسه دادرسی است و کسی که متقاضی جلب ثالث است باید تا پایان جلسه اول آن را مطرح کند و ظرف ۳ روز دادخواست خود را تقدیم دادگاه کند.
اما این فرصت در قانون دیوان عدالت اداری ضمن همان دادخواست و یا ۳۰ روز پس از ثبت دادخواست اصلی است. البته ناگفته نماند در قانون آ.د.م هم ضمن دادخواست اصلی این امر امکان پذیر است.
نمونه دادخواست ورود ثالث در دیوان عدالت اداری
در دادخواست مخصوص دیوان عدالت اداری برای ورود یا جلب ثالث “موضوع شکایت و خواسته” ورود یا جلب ثالث را درج میکنید. و سپس در قسمت آخر “شرح شکایت” به توضیح آن خواهید پرداخت.
نمونه رای ورود ثالث در دیوان عدالت اداری
چکیده رای
دادخواست ورود ثالث باید قبل از پایان رسیدگی و صدور رأی تقدیم شود و ثبت آن پس از صدور دادنامه یا اقامه آن نسبت به دادنامه دیوان با صدور قرار رد دعوی مواجه میگردد.
رای دیوان
درخصوص درخواست مطروحه به شرح فوق الذکر نظر به اینکه دعوی ورود ثالث باید درجریان رسیدگی پرونده اصلی مطرح گردد و پرونده کلاسه ۰۰۰۶۱۶۳۶ منجربه صدور دادنامه شماره ۰۱۸۹۶ مورخ ۳۰/۸/۹۰ گردیده درحالیکه تاریخ تقدیم دادخواست ورود ثالث ۶/۹/۹۰ بوده است لذا شعبه مستنداً به مواد ۲۹،۱۴،۷ قانون دیوان عدالت اداری و ماده ۱۳۰ آئین دادرسی مدنی دادگاههای عمومی و انقلاب قرار رد دعوی صادر و اعلام می نماید. رأی صادره قطعی است.
رئیس شعبه ۱۱ دیوان عدالت اداری – مستشارشعبه
مواد مرتبط قانونی ورود ثالث و جلب ثالث در دیوان عدالت اداری
ماده ۵۴ – هرگاه شاکی، جلب شخص حقیقی یا حقوقی دیگری غیر از طرف شکایت را به دادرسی لازم بداند، میتواند ضمن دادخواست تقدیمی یا دادخواست جداگانه، حداکثر ظرف سی روز پس از ثبت دادخواست اصلی، تقاضای خود را تسلیم کند. همچنین در صورتی که طرف شکایت، جلب شخص حقیقی یا حقوقی دیگری به دادرسی را ضروری بداند، میتواند ضمن پاسخ کتبی، دادخواست خود را تقدیم نماید. در این صورت، شعبه دیوان تصویری از دادخواست، لوایح و مستندات طرفین را برای شخص ثالث ارسال میکند.
ماده ۵۵ – هرگاه شخص ثالثی در موضوع پرونده مطروحه در شعبه دیوان، برای خود حقی قائل باشد یا خود را در محق شدن یکی از طرفین ذینفع بداند، میتواند با تقدیم دادخواست، وارد دعوی شود. در صورتی که دادخواست مذکور قبل از صدور رأی واصل شود، شعبه پس از ارسال دادخواست، برای طرفین دعوی و وصول پاسخ آنان با ملاحظه پاسخ هر سه طرف، مبادرت به صدور رأی می‌نماید.
نتیجه گیری
دعوای ورود ثالث و جلب ثالث از انواع دعاوی طاری است. که در دیوان عدالت اداری قابل طرح است اما باقی موارد دعاوی طاری مثل تقابل در دیوان عدالت اداری وجود ندارد. در ورود ثالث شخص می تواند تا قبل از صدور رای وارد دعوا شود. اما در دعوای جلب ثالث اگر یکی از طرفین بخواهد فردی را جلب به دادرسی کند، شاکی ضمن دادخواست یا ۳۰ روز پس از ثبت دادخواست امکان پذیر است. اما اگر طرف شکایت بخواهد جلب ثالث را تقاضا کند باید ضمن پاسخ به دادخواست شاکی دادخواست جلب ثالث را تقدیم کند.
دعاوی ورود و جلب ثالث در آیین دادرسی مدنی و دیوان عدالت اداری دارای شباهت ها و تفاوت هایی است.
سوالات متداول
برای شخص ثالثی که برای خود حقی قائل است در دیوان عدالت اداری تا قبل از صدور رای امکان ورود ثالث وجود دارد.
برای شاکی: تا ۳۰ روز پس از ثبت دادخواست اصلی
برای طرف شکایت: ضمن پاسخ به دعوای اصلی میتواند دادخواست حلب ثالث را تقدیم کند.
خیر؛ وجود ندارد و اگر اداره دولتی بخواهد علیه خواهان طرح دعوا کند باید به دادگاه مراجع کند نه دیوان عدالت اداری.
بادرود مغازه اینجانب و ۲ دهنه دیگر از طرف شهرداری ماده ۱۰۰ شده لذا یک مغازه در دیوان دادخواست جلوگیری از اجرای عملیات داده و من هم ورود ثالث کرده ام / حال قاضی حکم به جمع اوری داده ایا بنده هم ذینفع این حکم هستم ؟ چون ماده ۱۰۰ برای کل پلاک بوده وحکم قاضی هم برای کل پلاک بوده نه شخص خاص / چون اینجا شهرداری میگوید فقط ان شخصی که دادخواست داده/ البته میدانم که این حق را شهرداری ندارد / ممنون میشوم کمک کنید /