اگر صاحب حساب، چک خالی وبدون پشتوانه مالی به شما بدهد و شما برای دریافت مبلغش به بانک بروید با این عبارت مواجه خواهید شد:
- مبلغی در حساب صاحب چک نیست، برگشت بزنم؟
در این حالت چک شما وصول نمی شود.
نکته مهم این که دارنده به همان حسابی که چک برای وصول از محل آن صادر شده می تواند راضی نشود و از بانک بخواهد سایر حساب های وی را نیز چک کند که اگر در آن حساب ها پولی بود از طریق آن، مبلغ چک را وصول کند.
اگر به هر شکل مبلغ چک پرداخت نشد فرد می تواند برای اقدام حقوقی و شکایت چک را برگشت بزند.
یا به عبارتی گواهی عدم پرداخت از بانک دریافت کند.
دلایل برگشت زدن چک
- گفتیم که اگر به هر علتی چک پرداخت نشد می توان آن را برگشت زد برای مثال اگر حساب صادر کننده چک مسدود باشد.
- یا اینکه در حساب صادر کننده، پولی وجود نداشته باشد یا اگر هست به میزان مبلغ چک نیست در اینجا می توان همان مبلغ را دریافت کرد و برای مابقی مبلغ چک آن را برگشت زد.
- دلیل دیگری که ممکن است چک برگشت بخورد این است که صادر کننده دستور عدم پرداخت داده باشد.
- اگر صادر کننده چک را به نحوی تنظیم گرده باشد که قابل وصول نباشد باز هم از علل برگشت خوردن است. مثلا امضای اصلی خودش را نزده باشد (قلم خوردگی، عدم مطابقت امضا، مخدوش بودن و اختلاف در مندرجات از این موارد است)
پس از دریافت گواهی عدم پرداخت از سوی بانک راه هایی پیش روی دارنده است که از طریق آن چک را وصول کند که به آن خواهیم پرداخت.
وصول چک از طریق اداره ثبت
- چک در حکم سند لازم الاجراست پس چه بانک خصوصی باشد یا دولتی لذا از طریق اداره ثبت قابل وصول می باشد. ناگفته نماند که چک فقط مزیت لازم الاجرا بودن و وصول مبلغ آن از طریق اداره ثبت را دارد و سایر مزایای سند رسمی را ندارد.
- وقتی می توان از اداره ثبت اقدام به وصول چک کرد که علت عدم پرداخت چک در بانک به دلیل مغایرت امضا نباشد. پس در صورتی که عدم پرداخت چک به دلیل مغایرت امضا باشد از طریق ثبتی قابل اجرا نیست.
- در این که کدام اداره ثبت صالح است برای این امر باید گفت اداره ثبتی که در محل وقوع بانک محال علیه قرار دارد.
- برای صدور اجراییه لازم است که اصل چک و اصل گواهی عدم پرداخت به اجرای اسناد محل تسلیم شود.
- اگر هم قسمتی از مبلغ چک دریافت شده چون اصل چک را بانک بر می دارد به جای آن، بانک گواهی جایگزین چک به فرد دارنده تقدیم می کند.
- شرط دیگر برای صدور اجراییه این است که در بانک، مطابقت امضای مندرج در چک با نمونه امضای صادر کننده چک تایید شده باشد.
- اگر چک را نماینده صادر کرده یا وکیل وی صادر کرده است؛ اجراییه را می توان به صورت تضامنی علیه هر دو صادر کرد زیرا در چک هر دو مسئول هستند.
- از طریق ثبتی تنها اصل مبلع قابل وصول است و خسارات تاخیر تادیه(تاخیر در پرداخت مبلغ چک) تنها از راه دادگاه امکان وصول دارد.
- اگر متن چک به صورت تضمینی و مشروط باشد دیگر قابلیت اجرا از طریق ثبتی را ندارد.
وصول چک از طریق کیفری
در شکایت کیفری که در حال حاضر امکان اندکی وجود دارد که چک وصف کیفری پیدا کند؛ باید شرایطی با هم جمع شود تا بتوان از این طریق اقدام کرد.
نکته مهم این که به صرف شکایت کیفری مبلغ چک پرداخت نمی شود بلکه فرد به مجازات می رسد و برای دریافت مبلغ هم باید در همان دادگاه کیفری دادخواست مطالبه وجه چک تسلیم شود.
در شکایت کیفری تنها و تنها علیه صادر کننده می توان طرح شکایت کرد و علیه ضامن ها و ظهر نویس ها چنین امکانی وجود ندارد. اگر چه درباره این ها مسئولیت حقوقی همچنان وجود دارد.
برای طرح شکایت کیفری لازم است که:
- دارنده چک شاکی باشد.
- گواهی عدم پرداخت دریافت کرده باشد.
- اولین بار چک را به بانک ارائه داده باشد.
- کسی که چک پس از برگشت خوردن به وی منتقل شده است حق شکایت کیفری ندارد.
- اگر بعد از شکایت کیفری شاکی چک را منتقل به دیگری کرد؛ تعقیب کیفری مطابق ماده ۱۱ قانون صدور چک، موقوف می شود. مگر این که انتقال قهری و به واسطه ارث باشد.منظور از انتقال قهری، انتقال خود بخودی است.
- چک سفید امضا قابل شکایت کیفری نیست.
- چک مشروط نباشد
- چک بابت تضمین یا چک تضمینی نباشد
- چک بدون تاریخ نباشد
- چک وعده دار هم نباشد.
وصول چک از طریق حقوقی
این طریق محدودیت های موارد قبلی را ندارد و می توان علیه تمام مسئولین چک طرح دعوا کرد.
مسئله مهم این است که طبق مقررات جدید با اخذ گواهی عدم پرداخت و کد رهگیری مندرج در آن در چک های نسل جدید، دیگر مثل گذشته نیازی به طرح دعوا و رسیدگی به دعوا نیست که مدت های طولانی فرد درگیر آن باشد.
طبق مقررات جدید، با گرفتن گواهی عدم پرداخت که کد رهگیری دارد برای دریافت مبلغ چک، می توان مستقیما از دادگاه صدور اجراییه را درخواست کرد که در گذشته ابتدا دادگاه رسیدگی می کرد و سپس صدور حکم می کرد که در حال حاضر با وجود شرایط دادگاه فوری بدون جلسه دادرسی اجراییه صادر می کند.
در ماده ۲۳ قانون صدور چک این مورد پیش بینی شده است:
دارنده چک می‌تواند با ارائه گواهینامه عدم پرداخت، از دادگاه صالح صدور اجرائیه نسبت به کسری مبلغ چک و حق‌الوکاله وکیل طبق تعرفه قانونی را درخواست نماید. دادگاه مکلف است در صورت وجود شرایط زیر حسب مورد علیه صاحب حساب، صادرکننده یا هر دو اجرائیه صادر نماید.
الف – در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی نشده باشد.
ب – در متن چک قید نشده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.
ج – گواهینامه عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت طبق ماده (۱۴) این قانون و تبصره‌های آن صادر نشده باشد.
صادرکننده مکلف است ظرف مدت ده روز از تاریخ ابلاغ اجرائیه، بدهی خود را بپردازد، یا با موافقت دارنده چک ترتیبی برای پرداخت آن بدهد یا مالی معرفی کند که اجرای حکم را میسر کند؛ در غیر این صورت حسب درخواست دارنده، اجرای احکام دادگستری، اجرائیه را طبق «قانون نحوه محکومیت‌های مالی مصوب ۱۳۹۴/۳/۲۳» به مورد اجرا گذاشته و نسبت به استیفای مبلغ چک اقدام می‌نماید.
اقامه دعوی از طرف صادر کننده برای توقف وصول مبلغ
اگر صادرکننده یا قائم‌مقام قانونی او دعاوی مانند مشروط یا بابت تضمین بودن چک یا تحصیل چک از طریق کلاه‌برداری یا خیانت در امانت یا دیگر جرائم در مراجع قضائی اقامه کند، اقامه دعوی مانع از جریان عملیات اجرائی نخواهد شد.
مگر در مواردی که مرجع قضائی ظن قوی پیدا کند یا از اجرای سند مذکور ضرر جبران ناپذیر وارد گردد که در این صورت با اخذ تأمین مناسب، قرار توقف عملیات اجرایی صادر می‌نماید.
در صورتی که دلیل ارائه شد، مستند به سند رسمی باشد یا اینکه صادرکننده یا قائم‌مقام قانونی مدعی مفقود شدن چک بوده و مرجع قضائی دلایل ارائه شده را قابل‌قبول بداند، توقف عملیات اجرائی بدون اخذ تأمین صادر خواهد شد.
به دعاوی مذکور خارج از نوبت رسیدگی خواهد شد.
سریع ترین روش برای وصول چک
به نظر می رسد با توجه به مقررات جدید چک و مزایای جدید که برای آن در نظر گرفته شده به خصوص ماده ۲۳ اخیر الذکر که از طولانی شدن مطالبه چک جلوگیری می کند سریع ترین روش چک همین اقدام حقوقی از طریق دادگاه است که سریع تر منجر به صدور اجراییه می شود.
نتیجه گیری
اگر چک به هر دلیلی مثل پرداخت نشدن وجه چک یا مغایرت امضا یا دستور عدم پرداخت صادر کننده پرداخت نشود؛ می توان چک را برگشت زد و از دادگاه، گواهی عدم پرداخت دریافت کرد باید توجه کرد که در گواهی مزبور طبق مقررات جدید باید کد رهگیری درج شود.
حال راه برای مطالبه چک از طرق مختلف باز می شود چه از طریق ثبتی، یا حقوقی یا کیفری که در بالا به هر کدام جداگانه پرداختیم و به نظر می رسد سریع ترین روش درخواست صدور اجراییه از دادگاه است که در مقررات جدید پیش بینی شده است.
سوالات متداول
داشتن اصل چک تایید مطابقت امضا از طرف بانک و مغایر نبودن از امضا از شرایطی است که در این روش لازم است.
چک مشروط، چک تضمینی، چک وعده دار یا چک روز نبودن، چک سفید امضا و… چک هایی هستند که از طریق کیفری قابل شکایت نیستند.
بعد از اخذ گواهی عدم پرداخت و داشتن کد رهگیری درخواست صدور اجراییه سریع تر از سایر روش ها ست.
سلام اگر صادر کننده وبخاطر تهدید چک را صادر کند یعنی به نوعی تحت الاکراه بوده و ذی نفع چک را برگشت بزند و دو سال از برگشت چک بگذرد چگونه میتوان چک را رفع اثر کرد بدون پرداخت مبلغ چک؟
سلام: باید علت اینکه چک به زور و جبر بوده برای دادگاه باید اثبات بشود و صرف ادعا نمی تواند برای عدم پرداخت چک اقدام کرد و تا زمانیکه این موضوع اثبات نشود نمی توانید نسبت به عدم پرداخت اقدام نمایید و رفع اثر از چک یا با پرداخت یا با رضایتنامه یا با حکم دادگاه مبنی بر برائت خواهد بود و شما نمیتوانید بدون اثبات این شرایط از پرداخت چک خودداری نمایید برای راهنمایی بیشتر از طریق وکلای انلاین وکیل تاپ مشاوره نمایید.