شرکت تضامنی از آنجایی که یک شرکت شخص است در آن شرکاء مسئولیت پرداخت بدهی های شرکت را دارا هستند. مهمترین خصوصیت و وجه ممیزه شرکت تضامنی همین مورد است. طبق ماده ۱۱۶ قانون تجارت، شرکت تضامنی شرکتی است که تحت اسم مخصوصی برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر،با مسئولیت تضامنی تشکیل می شود و اگر دارایی شرکت برای تادیه تمام قروض شرکت کافی نباشد، هر یک از شرکا مسئول پرداخت تمام قروض است. هر قراردادی که بین شرکاء برخلاف این ترتیب داده شده باشد در مقابل اشخاص ثالث کان لم یکن خواهد بود.
منظور از تبدیل شرکت چیست؟
منظور از تبدیل شرکت، تغییر شکل آن شرکت است والبته تغییر شکل شرکت سبب زوال شخصیت حقوقی آن نخواهد شد. در تبدیل شرکت تنها قالب شرکت و نحوه اداره آن مطرح است و شخصیت حقوقی شرکت حفظ می شود.
تفاوت تبدیل شرکت و بطلان شرکت در چیست؟
تبدیل شرکت تغییر شکل و قالب شرکت است و با بطلان تفاوت دارد. علل عمده بطلان شرکت عبارتند از:
- نامشروع بودن موضوع شرکت
- نامشروع بودن جهت شرکت
- عدم رضایت یک یا چند شریک در انعقاد عقد شرکت
- عدم اهلیت یکی از شرکا
- قید شرط مخالف مقتضای ذات عقد شرکت در اساسنامه
هر ذی‌نفعی می‌تواند تقاضای بطلان شرکت را در دادگاه مطرح کند و طرح دعوا نیز تابع قواعد عام است و دادگاه در صورت وجود شرایط بطلان، چاره‌ای جز صدور حکم به بطلان ندارد.
آثار بطلان شرکت چیست؟
در صورت صدور حکم بطلان شرکت توسط دادگاه، شرکت دیگر وجود نخواهد داشت اما مشکل زمانی پیش می‌آید که شرکت در گذشته عملاً وجود داشته و معاملاتی نیز با اشخاص ثالث کرده است. بطلان عملیات شرکت که ممکن است به سبب عدم رعایت مواد ۱۹۶ یا ۱۹۷ ق.ت عمل آید فقط در رابطۀ میان خود شرکا معتبر است نه در رابطه میان شرکت و اشخاص ثالث و بنابراین اشخاص ثالث می‌توانند تعهدات باطل را صحیح تلقی کنند.
در مقایسه بطلان شرکت و بطلان قراردادهای مشابه دیگر وضعیت خاصی دارد.
- فرض اول: این است که شرکت یکی از تشریفات قانون تجارت را مراعات نکرده که در این صورت شرکت از دید اشخاص ثالث موجود و در حکم شرکت تضامنی است و عملیات گذشته آن صحیح تلقی شده، شرکا نیز شرکای ضامن هستند.
- فرض دوم: شرکت به دلیل دیگری مثل عدم اهلیت یکی از شرکا یا عدم رضایت یکی از آنان یا نامشروع بودن موضوعش موجود نیست که در چنین صورتی به حکم قواعد عام، شرکت باطل است.
ابطال شرکت‌های سهامی به چه صورت است؟
بطلان شرکت ممکن است به سبب عدم رعایت یکی از قواعد عام راجع به قراردادها باشد مثل‌اینکه یکی از شرکا اهلیت نداشته یا فاقد قصد و رضا بوده باشد و یا ممکن است این بطلان به دلیل عدم وجود یکی از شرایط خاص تشکیل شرکت‌های سهامی باشد مثل‌اینکه تقسیم سود و زیان مطابق مقررات راجع به این نوع شرکت‌ها نباشد در هر صورت موارد بطلان ممکن است به خود شرکت یا عملیات و تصمیمات شرکت مربوط باشد.
علل بطلان شرکت سهامی چیست؟
عدم اهلیت یا فقدان قصد مؤسسین، مخالفت با نظم عمومی، معلوم یا معین نبودن موضوع و غیر مشروع بودن جهت لازم از موارد عمومی بطلان هر نوع شرکتی محسوب می‌شود. فقدان اهلیت یا عدم قصد یکی از مؤسسین و به طریق اولی پذیره نویسان موجب بطلان کل شرکت نمی‌شود، بلکه موجب کأن لم یکن شدن تعهد آن شخص می‌شود و نهایتاً باید آن تعهد توسط دیگران انجام شود.
شرایطی که برای تشکیل شرکت لازم هستند و بدون آنها شرکت باطل می شود عبارتند از:
- تعداد شرکا (مواد ۳ و ۱۰۷
- حداقل میزان سرمایه (ماده ۵)؛
- حداقل میزان تعهد مؤسسان (ماده ۷)
- رعایت شرایط پذیره‌نویسی، اساسنامه، اظهارنامه ثبت شرکت
- شرایط پذیره‌نویسی
- شرایط تشکیل مجمع عمومی مؤسس و انجام وظایف آنها (ماده ۱۷)
- مقررات ماده ۲۰ درباره تشکیل شرکت سهامی خاص
بیشتر بخوانید: تفاوت شرکت تضامنی و سهامی چیست؟
علت بطلان عملیات و تصمیمات شرکت
مقنن عملیات و تصمیمات شرکت را مشروط به رعایت برخی مقررات کرده که برای تشخیص این مقررات باید به مواد قانونی ذی‌ربط مراجعه کرد برای نمونه می‌توان به مقررات قانونی راجع به تشکیل مجامع عمومی جلسات هیئت مدیره، تغییرات در سرمایه شرکت، فروش اوراق قرضه و انحلال شرکت اشاره کرد، قانون‌گذار برای صحت این عملیات‌ها و تصمیمات در موارد مربوطه شرایطی را پیش‌بینی کرده است که باید رعایت شود.
- ذی‌نفع بودن مدعی بطلان.
- رد دعوای بطلان: در صورتی که قبل از صدور حکم بطلان شرکت یا بطلان عملیات یا تصمیمات آن در مرحله بدوی موجبات بطلان مرتفع شده باشد دادگاه قرار سقوط دعوای بطلان را صادر خواهد کرد. موجبات بطلان نیز مرتفع می‌گردد که در ماده ۲۷۰ ل.آ.ق.ت. به آن شده است و می‌توان بنا به درخواست خوانده مهلتی که از شش ماه بیشتر نباشد برای آن در نظر گرفت.
تبدیل شرکت تضامنی به شرکت سهامی
در تبدیل شرکت تضامنی به سهامی یک شرکت شخص به یک شرکت سرمایه باید تبدیل شود و این اجازه در ماده۱۳۵ قانون تجارت داده شده که مقرر می دارد: «هر شرکت تضامنی می تواند با تصویب تمام شرکاء به شرکت سهامی مبدل گردد. در این صورت رعایت تمام مقررات راجع به شرکت های سهامی حتمی است.» البته این ماده را ناقص دانسته اند.زیرا معتقدند تصور می شود اگر شرکاء مقررات مربوط به شرکت سهامی را رعایت کنند، دیگر مقررات شرکت های تضامنی درباره آن ها اجراء نمینخواهد شد، منتها باید بدانیم که در صورت تبدیل شرکت تضامنی به شرکت سهامی دو دوره عمل کاملاَ متفاوت به وجود خواهد آمد:
- عملیات شرکت زمانی که تضامنی بوده است: با تبدیل شرکت تضامنی به سهامی، تعهدات شرکا در زمان تضامنی بودن شرکت از بین نمی رود و شرکا به استناد این تبدیل نمی توانند از تعهدات خود سرباز زنند. حتی چنانچه دارایی شرکت در زمان تبدیل به شرکت سهامی کافی برای تامین تعهدات آن نباشد، می توانند ورشکستگی شرکت از تاریخ قبل از تبدیل به شرکت سهامی را بخواهند.
- عملیات شرکت از تاریخ تبدیل شرکت به شرکت سهامی.
اقداماتی که جهت تبدیل شرکت تضامنی به شرکت سهامی انجام می شود
برای تبدیل شرکت تضامنی به شرکت سهامی مهمترین اقدامات عبارتند از:
- رضایت تمام شرکاء مبنی بر تبدیل شرکت به سهامی
- تسویه حساب با طلبکاران و از بین بردن تضامن شرکاء.
- اساسنامه تهیه و تنظیم شود، سرمایه تامین شود، اظهارنامه و انجام تشریفات ثبت و انجام گیرد.
چنانچه مقررات شرکت های سهامی رعایت شود و تمامی مراتب فوق ثبت و آگهی شود دیگر شرکاء شخصاَ تعهدی جز آنچه که در شرکت گذاشته اند، نخواهند داشت و طلبکاران نمی توانند به شرکاء از جهت تعهدات شرکت که بعد از تبدیل آن به شرکت سهامی صورت گرفته است مراجعه کنند. شرکا دیگر مسئولیتی در قبال طلبکاران نخواهند داشت زیرا شرکت از تضامنی به سهامی تبدیل شده است.
چه مدارکی برای تبدیل شرکت تضامنی به سهامی خاص لازم است؟
مدارک ذیل برای تبدیل شرکت تضامنی به سهامی خاص لازم است:
- صورتجلسه امضا شده مجمع عمومی فوق‌العاده
- اظهارنامه ثبت شرکت سهامی در دو نسخه
- مدارکی دال بر این که دعوت طبق اساسنامه صورت گرفته و در صورت تشکیل جلسه با اکثریت اعضاء
- اساسنامه که در دو نسخه ارائه می شود
- صورتجلسه هیات مدیره مبنی بر انتخاب اعضای هیات مدیره، معرفی سمت ایشان و مشخص کردن صاحبان حق امضاء
- اوراق هویتی بازرسان چنانچه از سهام‌داران و یا شرکا نباشند
شرایط تبدیل شرکت تضامنی به سهامی چیست؟
پس از تشریفات تبدیل، تشریفات مربوط تشکیل شرکت سهامی نیز باید رعایت شود. به طور نمونه باید واریز ۳۵ درصد از نسبت درصد تعهد شده سهام به حسابی به‌نام شرکت در شرف تاسیس قرار داده شود. طرح اساسنامه و اعلامیه پذیره نویسی آماده شود
پس از این که میزان سهام مذکور تعهد شد و قبول پذیره‌نویسی صورت گرفت، مجمع عمومی موسس تشکیل می شود و با تصویب اساسنامه و انتخاب اولین مدیران و بازرس، شرکت سهامی عام تشکیل شده محسوب می شود.
