افراد و اشخاص حقیقی و حقوقی برای برطرف نمودن نیاز های روز مره ی خود نیازمند این موضوع هستند که با افراد و اشخاص دیگر ارتباط برقرار نموده، و در راستای برطرف نمودن نیازهای خود در صورت لزوم اقدام به انعقاد قرارداد نمایند.
اصولا انعقاد این قراردادها در قالب و چارچوب قانون مدنی صورت می گیرد ولی بعضا ابعاد و شرایط قرارداد های منعقده بین اشخاص بسیار گسترده تر، وسیع تر از قرارداد های رایج بین اشخاص است که اصطلاحا به آن قرارداد های پیمانکاری می گویند.
در این نوشتار قصد داریم به قرارداد های پیمانکاری مفاد آن که به شرایط عمومی و خصوصی پیمان نام دارد بپردازیم.
قرارداد پیمانکاری چیست؟
در تعریف قرارداد پیمانکاری می بایست بیان کرد که: قرارداد پیمانکاری، قراردادی است که طبق آن کارفرما، انجام عملی را با شرایط مشخص و در مقابل وجه معین، در مدت مشخصی را به شخص حقیقی یا حقوقی که پیمانکار نامیده می شود واگذار می نماید؛ موضوع قرارداد پیمانکاری نیز متعدد است، امکان دارد ایجاد ساختمان، حمل و نقل و یا تهیه و تدارک کالا باشد.
این قرارداد همانطور که اشاره شد ابعاد و تبعات آن دارای گستردگی و عمومیت بیشتری نسبت به سایر تعهدات داشته باشد. به بیان دیگر اثر این قرارداد ها اصولا بر جامعه نیز تاثیر گذار خواهد بود. برای مثال وزارت راه و شهرسازی به منظور تکمیل و توسعه یک جاده با یکی از شرکت های عمرانی و متخصص در این زمینه قرارداد پیمانکاری منعقد می نماید.
مفاد قرارداد های پیمانکاری
قرارداد های پیمانکاری نیز همانند بسیاری از قراردادها به جهت صحت و اعتبار می بایست دارای یک سری شرایط باشد. برای مثال در همه ی قرارداد ها منعقده بین طرفین؛ یک سری مندرجات در قرارداد الزامی است. مواردی از جمله مشخصات طرفین، موضوع تعهد،زمان انجام تعهد ودرج هرگونه شرط یا شروط در قرارداد.
اما موضوع در قرارداد های پیمانکاری با سایر قرارداد ها متفاوت است. این قراردادها اصولا به دلیل پیچیدگی،چند بعدی و البته تخصصی بودن آنها، درج شرایط و مفاد قانونی در مفاد و بندهای قرارداد آن امری سخت و دشوار به نظر می رسد.
قانون گذار به جهت سهولت در انعقاد این قرارداد ها و جلوگیری از وقوع تخلفات و یا اشتباه در انعقاد این گونه قراردادها درج شرایطی را در هنگام انعقاد آن لازم و ضروری دانسته که اصطلاحا به آن شرایط عمومی و خصوصی پیمان می گویند.که در ادامه بیشتر به آن پرداخته خواهد شد.
شرایط عمومی و خصوصی پیمان
معنای لغوی پیمان بیانگر تعهد، قرارداد و وعده می باشد و منظور شرایط عمومی و خصوصی پیمان هم به واقع به معنای توافق و تعهدی می باشد که دارای شرایط و جنبه های عمومی و خصوصی می باشد.
همانطور که پیش تر اشاره شد به جهت انعقاد قراردادهای پیمانکاری ، یک سری مندرجات و پیش نویس ها که درج آن در تمامی قراردادهای پیمانکاری و استناد به آنها ضروری است شرایط عمومی پیمان نام دارد. همانطور که از نام آن پیداست این شرایط جنبه عام داشته و همه ی قرارداد های پیمانکاری را در برمی گیرد.
در مقابل آن شرایط خصوصی پیمان قرار دارد که بیانگر شرایط و توافقاتی است که فقط و فقط منحصر به اراده و توافق طرفین داشته و اصولا در بین هر قراردادی متفاوت خواهد بود شرایط خصوصی نام دارد.
مفاد شرایط عمومی و خصوصی پیمان
حال که با مفهوم پیمان و شرایط عمومی و خصوصی آن آشنا شدیم لازم است نگاه اجمالی و مختصری به مفاد حاکم بر آن داشته باشیم. شرایط عمومی پیمان از چند بخش و فصل تشکیل شده اند.
فصل اول به بیان تاریخ انعقاد قرارداد، تاریخ شروع کار، دوره‌ی تضمین می پردازد و اسناد و مدارک موردنیاز برای انعقاد قرارداد را تعیین می‌کند. همچنین در دیگر قسمت آن اقدام به بیان تعاریف و اصطلاحات کاربردی نظیر پیمانکار، کارفرما و… در این قرارداد پرداخته است.
فصل دوم با عنوان «تائیدات و تعهدات پیمانکار» به بیان وظایف پیمانکاران در این قرارداد می‌پردازد که از جمله‌ی مهم‌ترین این وظایف، وظیفه‌ی حفاظت از کار و اشخاص ثالت و انجام امور مربوط به بیمه کردن افراد و تجهیزات کارگاه‌ها می باشد اشاره شده است.
فصل سوم ، با عنوان «تعهدات و اختیارات کارفرما» به امور مرتبط با کارفرما می‌پردازد که از جمله‌ی آن ها می‌توان به تحویل کارگاه، تغییر مقادیر کار، تعدیل پیمان، تغییر مدت پیمان و مدیریت و نظارت بر اجرای کار اشاره کرده است.
فصل چهارم با عنوان «تضمین، پرداخت و تحویل کالا» به بیان نکات ضروری در خصوص پایان کار از طریق اجرای قرارداد می‌پردازد. اینکه چه ضمانت‌هایی تا انتها قرارداد را همراهی می کنند پرداخته است.
فصل پنجم شرایط عمومی پیمان که بسیار حائز اهمیت است و بخش عمده‌ای از دعاوی مطروحه به این حوزه اختصاص دارد؛ با عنوان «حوادث قهری، فسخ، تعلیق، تسویه‌حساب و حل اختلاف» به تعلیق یا پایان یافتن قرارداد به طریقی غیر از اجرای قرارداد نظر دارد را مورد اشاره و توجه قرار داده است.
اما در خصوص شرایط خصوصی پیمان همانطور که بیان شد کلیه ی توافقاتی که بین طرفین مورد قبول واقع می شود و به نوعی تکمیل کننده قرارداد می باشد که البته متفاوت از شرایط عمومی پیمان نیز می باشد که در قسمت شرایط خصوصی پیمان درج می شود.
برخی شرایط خصوصی پیمان از قرار زیر است:
-پيمانكار متعهد می شود كه براي اجراي موضوع پيمان، تعداد ….(دلخواه) نفر/ كارشناس با تخصص هاي تعيين شده استخدام نماید.
-پیمانکار موظف به ارائه گزارش پیشرفت کار هر ….. (ماه.روز) به کارفرما می باشد.
– خسارت تاخير غير مجاز پيمان (ناشي از كار پيمانكار)، به ميزان و ترتيب مورد توافق از پيمانكار وصول مي شود.
تفاوت شرایط عمومی و خصوصی پیمان با یکدیگر
یکی از تفاوت های اصلی در ضروری و الزامی بودن درج تمامی مندرجات و بدون تغییر شرایط عمومی پیمان در قرارداد می باشد درحالی که در شرایط خصوصی پیمان اصولا الزامی در بیان و طرح آن نخواهد بود.
شرایط خصوصی پیمان به هیچ عنوان نمی تواند تضاد و متناقض با شرایط عمومی پیمان تعیین شود.
نتیجه گیری
در پایان و به عنوان نتیجه گیری از آنچه که گفته شد، در هنگام انعقاد قراردادهای پیمانکاری درج یک سری مفاد و تعهدات برای هریک از طرفین قرارداد(کارفرما و پیمانکار) الزامی می باشد که به آن شرایط عمومی پیمان می گویند.
اما طرفین می توانند جدای از توافقات و تعهدات شرایط عمومی پیمان، در قسمت دیگری از قرارداد پیمانکاری به نوعی هر گونه شرط یا توافق دیگری که تکمیل کننده قرارداد باشد درج شود که اصطلاحا به آن شرایط اختصاصی پیمان می گویند.
